Σε χώρες της Ευρώπης εξάγεται το 90% της παραγωγής, προσφέροντας ένα καλό εισόδημα στους καλλιεργητές - Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα η εξαιρετική ποιότητα του προϊόντος. Αναγκαία η συγκρότηση ισχυρών ομάδων παραγωγών για την εξασφάλιση υψηλότερων τιμών, τονίζουν οι καλλιεργητές

Μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα δημοφιλές λαχανικό στην εγχώρια αγορά, ωστόσο το ελληνικό σπαράγγι έχει κατακτήσει τις ευρωπαϊκές αγορές, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία τον έντονο ανταγωνισμό των υπόλοιπων χωρών. Εξάλλου, όλη σχεδόν η παραγόμενη ποσότητα στην Ελλάδα συσκευάζεται και εξάγεται στη γερμανική κυρίως αγορά.

Και παρόλο που τα τελευταία χρόνια η καλλιέργεια σπαραγγιού δείχνει να έχει χάσει μέρος της δυναμικής που είχε αναπτύξει στις δεκαετίες του '80 και του '90, οι προοπτικές που συνεχίζει να εμφανίζει το σπαράγγι παραμένουν ιδιαίτερα σημαντικές. Πέραν των μεγάλων περιθωρίων ανάπτυξης που παρουσιάζει η εγχώρια αγορά, το ελληνικό σπαράγγι -παρά τον εντεινόμενο ανταγωνισμό- παραμένει άκρως ελκυστικό στις ευρωπαϊκές αγορές.

Οντας εξασφαλισμένη η διάθεση της εγχώριας παραγωγής σπαραγγιών -δεδομένου ότι το 90% της παραγόμενης εν Ελλάδι ποσότητας στέλνεται στις αγορές του εξωτερικού και ειδικότερα της Γερμανίας- η καλλιέργεια αυτή μπορεί να προσφέρει ένα καλό εισόδημα.

Αυτό που τονίζουν οι γνώστες της αγοράς αυτής είναι ότι οι Ελληνες σπαραγγοκαλλιεργητές, που έχουν το προνόμιο των καλύτερων εδαφοκλιματικών συνθηκών για την καλλιέργεια του σπαραγγιού, πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η συνένωση δυνάμεων και η συγκρότηση ισχυρών ομάδων παραγωγών δημιουργεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις ξένες αγορές, που επιζητούν μεγάλες ποσότητες για την επίτευξη συμφωνιών σε συμφέρουσες τιμές για τους καλλιεργητές.

Το ελληνικό σπαράγγι παράγεται από δεκάδες ομάδες παραγωγών και αγροτικούς συλλόγους και αυτό, όπως αποδεικνύεται στο πέρασμα των τελευταίων ετών, μοιάζει να αποτελεί και την «αχίλλειο πτέρνα» του.

Στη βόρεια Ελλάδα υπάρχει πληθώρα ομάδων παραγωγών και όπως πολλοί επισημαίνουν, είναι σαφές ότι δεν χρειάζονται τόσο πολλές ομάδες παραγωγών. Η πολυδιάσπαση του όγκου παραγωγής στη χώρα μας δεν εξασφαλίζει διαπραγματευτικό πλεονέκτημα στις αγορές του Μονάχου, όπου κατά κύριο λόγο οδηγείται το ελληνικό σπαράγγι.

Μπορεί η ποιότητα να θεωρείται ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Ελλάδας, καθώς τα ελληνικά σπαράγγια καλύπτουν τους όρους εμπορίας που έχει θέσει η Ε.Ε., ωστόσο η πολυδιάσπαση των παραγωγών αποτελεί ένα από τα βασικότερα μειονεκτήματα της ελληνικής αγοράς.

Σήμερα η συνολική καλλιεργήσιμη έκταση στην Ελλάδα κυμαίνεται κοντά στα 40.000 στρέμματα, ενώ τα κυριότερα κέντρα παραγωγής σπαραγγιού βρίσκονται στα Γιαννιτσά, στην Καβάλα, την Ημαθία, την Εδεσσα, την Ορεστιάδα, την Αιτωλοακαρνανία και την Ξάνθη. Στο σύνολό τους οι εξαγώγιμες ποσότητες είναι πλήρως πιστοποιημένες, μέσω της εφαρμογής συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει οι ενδιαφερόμενοι καλλιεργητές να δίνουν:

• Στη συσκευασία, όπου σταθερή επιδίωξη πρέπει να είναι η ανταγωνιστική ποιότητα.

• Στον ανταγωνισμό των αποστολών με ισορροπημένη τροφοδότηση του εσωτερικού της Γερμανίας.

• Στον τρόπο εμπορίας.

• Στη διευκόλυνση των εξαγωγών με μείωση του χρόνου που απαιτείται ώστε το προϊόν να φτάσει άμεσα στην αγορά.

• Στη στενή συνεργασία μεταξύ των εξαγωγικών φορέων και γιατί όχι στη συνένωσή τους

Τα σημαντικά όπλα των αγροτών για την επικράτηση των ελληνικών σπαραγγιών στη μάχη που εκτυλίσσεται στις αγορές είναι: επιλογή εκλεκτών ποικιλιών, σωστή προπαρασκευή του εδάφους, επιμελημένη εγκατάσταση της φυτείας, ενδεδειγμένη καλλιεργητική τακτική ως τη συγκομιδή και επιμελημένη συλλογή και συσκευασία των βλασταριών σπαραγγιού.

Σημεία-κλειδιά για την ανάκαμψη του τομέα τόσο σε παραγωγικό όσο και σε εμπορικό επίπεδο τα οποία τέθηκαν επί τάπητος κατά τη διάρκεια του συνεδρίου ήταν τα εξής:

• Η μείωση στα κόστη παραγωγής σπαραγγιού, σε συνδυασμό με φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους καλλιέργειας.

• Η ανάπτυξη πιο παραγωγικών ποικιλιών και κατάλληλων για αυτοματοποιημένη συγκομιδή.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Οι παράγοντες που καθορίζουν την ποιότητα του προϊόντος

Η μορφή και το σχήμα του βλαστού είναι οι βασικοί παράγοντες που καθορίζουν την ποιότητα του σπαραγγιού. Η κατάταξη των βλαστών σπαραγγιού σε κατηγορίες ποιότητας γίνεται με βάση διάφορα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την εμφάνιση των βλαστών (π.χ. σχήμα, μορφή, μήκος και διάμετρος βλαστών, σχήμα, μορφή και χρώμα κορυφής).

H μορφή και το σχήμα των βλαστών και των κορυφών είναι τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται ως κριτήριο ποιότητας του λευκού σπαραγγιού μαζί με το μήκος και τη διάμετρο των βλαστών, την υφή (σκληρότητα, τρυφερότητα) και την υγιεινή κατάσταση (συμπτώματα ασθενειών ή εντομολογικών προσβολών).

H εμφάνιση ολόκληρων των βλαστών καθώς και των κορυφών είναι το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό που χρησιμοποιείται ως αρχικό κριτήριο για την ποιότητα του λευκού σπαραγγιού σε όλη την αλυσίδα της διάθεσης.

Το χρώμα όμως της άκρης (κορυφής) είναι η βάση της ταξινόμησης των λευκών σπαραγγιών σε εμπορικές κατηγορίες, ενώ βλαστοί με πορφυρό χρώμα (βιολέ) στην κορυφή τους εκτιμώνται με υποβάθμιση της ποιότητάς τους. Η βιολέ απόχρωση της κορυφής των βλαστών οφείλεται στη σύνθεση ανθοκυανών στον επιδερμικό ιστό.

Η υφή είναι ο σημαντικότερος παράγοντας στον καθορισμό της ποιότητας, που γίνεται αντιληπτή από τον καταναλωτή αφού αγοράσει και καταναλώσει το προϊόν και καθορίζεται από την περιεκτικότητα των βλαστών σε ίνες.

Η θερμοκρασία σε όλη τη διάρκεια του έτους ασκεί καθοριστική επίδραση στα διάφορα στάδια αύξησης και ανάπτυξης των βλαστών και της βλάστησης και καθορίζει τόσο την πρώιμη όσο και τη συνολική παραγωγή. Επιπλέον, η θερμοκρασία ασκεί σημαντική επίδραση στην ποιότητα των βλαστών.

Βλαστοί που αναπτύσσονται σε υψηλές θερμοκρασίες είναι πιο τρυφεροί και έχουν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε ίνες. Ωστόσο, εάν κατά τη διάρκεια της συγκομιδής επικρατήσουν πολύ υψηλές θερμοκρασίες, παρατηρείται άνοιγμα της κορυφής, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται η ποιότητα και οι βλαστοί να καθίστανται μη εμπορεύσιμοι.

Καλή χρονιά για τους παραγωγούς

Παρά το γεγονός ότι το 2011 δεν εξελίχθηκε καλά για κάποιες ομάδες παραγωγών στη βόρεια Ελλάδα λόγω της μειωμένης παραγωγής που προκάλεσαν οι υψηλές θερμοκρασίες, οι πρώτες ενδείξεις φέτος κάνουν λόγο για μια καλή χρονιά με αρκούντως ικανοποιητικές τιμές για τους καλλιεργητές σπαραγγιού.

Ωστόσο, το λαχανικό αυτό έχει βασικό αντίπαλο τον καιρό. Οι σπαραγγοπαραγωγοί κάθε χρόνο προσπαθούν να ολοκληρώνουν έγκαιρα κάθε άνοιξη τις απαραίτητες καλλιεργητικές φροντίδες, ώστε να μπορέσουν να αρχίσουν τη συγκομιδή του προϊόντος όσο το δυνατόν νωρίτερα, αφού η πρωιμότητα είναι το κύριο χαρακτηριστικό του ελληνικού σπαραγγιού, αλλά και το σημαντικότερο πλεονέκτημά του. Η συνολική αξία των εξαγόμενων ποσοτήτων ξεπέρασε τα 49 εκατ. ευρώ.

Τα 1.500€ ανά στρέμμα αγγίζουν τα κέρδη

Ικανή να προσφέρει ένα ικανοποιητικό εισόδημα φαντάζει η καλλιέργεια σπαραγγιού, παρά το σχετικά υψηλό κόστος, με τη στρεμματική απόδοση να φθάνει κατά μέσον όρο στα 1.500 ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η τιμή πώλησης του σπαραγγιού στις αγορές του εξωτερικού εξαρτάται από την ποιότητα του προϊόντος και την εποχή διάθεσής του.

Η καλλιέργεια του σπαραγγιού, και ιδιαίτερα του λευκού, έχει υψηλό κόστος, κυρίως λόγω της ανάγκης χρήσης των πλαστικών κάλυψης για την πρωίμηση της παραγωγής, της ανάγκης για καθημερινή συλλογή, της υψηλής τιμής του πολλαπλασιαστικού υλικού, αλλά και των ειδικών καλλιεργητικών χειρισμών που απαιτεί.

Το σπαράγγι είναι φυτό πολυετές, το οποίο καλλιεργείται για τους εδώδιμους βλαστούς του, που συγκομίζονται πράσινοι ή λευκοί. Το πρώτο διάστημα η συγκομιδή πραγματοποιείται μια φορά ανά τρεις μέρες.

Με το πέρασμα των ημερών και την αύξηση της θερμοκρασίας γίνεται μία φορά ανά δύο μέρες, ώστε στα τέλη Απριλίου όταν αυξηθούν οι θερμοκρασίες να καθιερωθεί καθημερινή συγκομιδή. Τα σπαράγγια κόβονται σε βάθος 19-23 εκ. με ειδικά μαχαίρια.

Η συγκομιδή γίνεται με τα χέρια. Η συγκομιδή του λευκού σπαραγγιού γίνεται όταν η κορυφή φανεί στην επιφάνεια του εδάφους, ενώ τα πράσινα σπαράγγια πρέπει να φτάσουν τα 22-27 εκ. πάνω από την επιφάνεια του εδάφους.

Μπαίνουν σε πλαστικά τελάρα, στα οποία έχει τοποθετηθεί μαύρη νάιλον σακούλα, για την προστασία των βλαστών από το φως και τις υψηλές θερμοκρασίες.

Το σπαράγγι προτιμά εδάφη ελαφρά, πλούσια σε οργανική ουσία, βαθιά και στραγγερά, ώστε να μη δημιουργούνται ασφυκτικά φαινόμενα στα ριζώματα και οι βλαστοί να αναπτύσσονται ίσια.

Αναπτύσσεται καλά σε εδαφικό ph ουδέτερο έως ελαφρά αλκαλικό, δεν είναι ευαίσθητο στο χλωριούχο νάτριο και γενικά στα άλατα. Το σπαράγγι έχει ισχυρό ριζικό σύστημα, γεγονός που το κάνει ανθεκτικό στην έλλειψη νερού, όμως αυξημένες αποδόσεις επιτυγχάνονται μόνο με τη σωστή άρδευση. Αυξημένες ανάγκες σε νερό παρουσιάζει το σπαράγγι από τα μέσα Ιουνίου έως το τέλος Αυγούστου.

Κατά τη συγκομιδή το φυτό παρουσιάζει μειωμένη κατανάλωση νερού, όμως οι ελλείψεις αυτή την περίοδο έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στις αποδόσεις. Το πότισμα στη διάρκεια της συγκομιδής, όταν είναι απαραίτητο, ευνοεί την αύξηση της παραγωγής.

Οι πιο σημαντικές απαιτήσεις του σπαραγγιού σε θρεπτικά στοιχεία εντοπίζονται μετά τη συγκομιδή, από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο.

Για μια παραγωγή 1.000 κιλών ανά στρέμμα 14 μονάδες αζώτου είναι αρκετές. Αντίθετα, αυξημένες ποσότητες αζώτου καθιστούν τη βλάστηση υπερβολική και ευαίσθητη στις σκωριάσεις. Οι ανάγκες σε φώσφορο είναι μικρές (7-8 μονάδες),και καλύπτονται εύκολα, καθώς το σπαράγγι έχει βαθύ και εκτεταμένο ριζικό σύστημα.

Το κάλιο είναι το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για την καλλιέργεια, καθώς είναι απαραίτητο για τη μεταφορά και αποθήκευση των υδατανθράκων στις ρίζες.

Παράλληλα ισχυροποιεί το στέλεχος (βλαστοί που πλαγιάζουν εύκολα είναι βέβαιο σύμπτωμα έλλειψης καλίου) και βοηθά στην αντοχή του φυτού στις υψηλές θερμοκρασίες και την ξηρασία. 35-40 μονάδες καλίου είναι αναγκαίες για την επίτευξη υψηλών αποδόσεων.

Παράλληλα με το κάλιο θα πρέπει να χορηγείται και μαγνήσιο, προκειμένου να προληφθούν ελλείψεις λόγω της ισχυρής λίπανσης με κάλιο. Πέντε μονάδες καλίου είναι αρκετές για τις παραδοσιακές ποικιλίες, ενώ για τις νεότερες αρσενικές ποικιλίες απαιτούνται 7-8 μονάδες.

Τα λιπάσματα καλό είναι να χορηγούνται με το χάλασμα των σαμαριών, προκειμένου να ελαχιστοποιούνται οι απώλειες στα ελαφρά αμμώδη εδάφη που προτιμά η καλλιέργεια. Από τα ιχνοστοιχεία μεγάλη προσοχή θέλει το βόριο, το οποίο συνήθως είναι ελλειμματικό στα αμμουδερά εδάφη όπου συνήθως καλλιεργείται το σπαράγγι.

Σε ποια μέρη καλλιεργείται

Το σπαράγγι καλλιεργείται σε πολλές χώρες της Βορείου και Νοτίου Αμερικής, της Ασίας, της Ευρώπης, της Αφρικής, της Αυστραλίας και της Νοτίου Ζηλανδίας. Στο εμπόριο κυκλοφορεί σε διάφορους χρωματισμούς, με κυριότερα το άσπρο και το πράσινο. Από το φυτό που ονομάζεται αλλιώς ασπάραγος ο φαρμακευτικός, τρώγονται μόνο οι ανοιξιάτικοι νεαροί βλαστοί που έχουν ευχάριστη γεύση.

Οι βλαστοί αυτοί αναπτύσσονται όρθιοι, αλύγιστοι, είναι πράσινοι και σαρκώδεις και φτάνουν σε ύψος γύρω στο ένα μέτρο. Το φυτό ήρθε από τη Μεσοποταμία, όπου μέσω της χώρας μας διαδόθηκε στη Βαλκανική, στην Ουκρανία κι άλλες περιοχές. Γρήγορα εκτιμήθηκε η αξία του για τις διάφορες φαρμακευτικές και διαιτητικές του ιδιότητες, για αυτό και άρχισε η εντατική καλλιέργειά του. Σήμερα είναι από τα πιο σπουδαία πολυετή και ένα από τα λίγα μονοκοτυλήδονα λαχανικά. Το σπαράγγι καταναλώνεται νωπό, κονσερβοποιημένο ή κατεψυγμένο.

ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ

Πετρίδης Παναγιώτης Γεωπόνος / Διακοπτό Αχαΐας Τηλ.: 6932 749156

Καζάκης Βαγγέλης, Γεωπόνος - Δημοσυνεταιριστική Εταιρεία Εβρος ΑΕ, Αντιδήμαρχος, Δήμου Σουφλίου N. Εβρου - Δημοτικής Ενότητας Τυχερού & Αγροτικού Τομέα Τηλ.: 2554350201 e-mail:  Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.

Κώστας Νάνος

ΠΗΓΗ: www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23354