Γράφει ο Νίκος Γκέκας

Δημοσιογράφος

Στην Ελλάδα της «κρίσης», οι άστεγοι αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, προκαλώντας πονοκέφαλο τόσο στους δήμους, όσο και στην εκάστοτε κυβέρνηση.

Παράλληλα με αυτή την ανησυχητική αύξηση του αριθμού των αστέγων, παρατηρούμε την ακόμη πιο ανησυχητική δημογραφική τους εικόνα.

Οι εποχές κατά τη διάρκεια των οποίων οι άστεγοι ήταν οι απόκληροι της κοινωνίας, ήτοι μετανάστες και τοξικομανείς έχουν περάσει ανεπιστρεπτί, καθώς στην Αθήνα του 2012 ανάμεσα στους αστέγους υπάρχουν πρώην επιχειρηματίες, νέοι άνεργοι που αδυνατούν να συντηρήσουν μια κατοικία και οι οποίοι έχουν απομακρυνθεί από την οικογένειά τους, αλλά και άτομα που έχασαν την δουλειά τους λίγο πριν συνταξιοδοτηθούν, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να επαναπροσληφθούν σε μια νέα εργασία λόγω της ηλικίας τους.

Τις παραπάνω θλιβερές διαπιστώσεις επιβεβαίωσε η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας τον Ιούνιο στην οποία υπογραμμίζεται ότι λόγω της κρίσης έχει αυξηθεί ο αριθμός των αστέγων με υψηλή μόρφωση που είχαν ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο, χωρίς ψυχολογικά προβλήματα ή προβλήματα εξάρτησης οι οποίοι πλέον «δεν τα βγάζουν πέρα», έχοντας χάσει τη δουλειά τους.

Το συμπέρασμα, λοιπόν, στο οποίο καταλήγουμε είναι ότι το ζήτημα των αστέγων δεν είναι πλέον ούτε θέμα ανθρωπισμού σε θεωρητικό επίπεδο, όπως πολλοί πίστευαν κατά το παρελθόν, ούτε θέμα μίας μικρής μειοψηφίας της ελληνικής κοινωνίας, αλλά είναι ένα θέμα που αφορά τον ίδιο τον πυρήνα της ελληνικής κοινωνίας.

Οι άστεγοι, πλέον, είναι άνθρωποι που κατά το πρόσφατο παρελθόν ήταν όπως εμείς. Άλλοι ήταν οικογενειάρχες, άλλοι επιχειρηματίες, άλλοι εργαζόμενοι και κάποιοι άλλοι ήταν ελεύθεροι επαγγελματίες. Με λίγα λόγια ήταν άνθρωποι με αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, με μόρφωση, όνειρα και ελπίδες, άνθρωποι που πριν την κρίση δεν φαντάζονταν καν, ότι μπορεί να μείνουν χωρίς εστία.

Επειδή, λοιπόν, στην «δύσκολη» εποχή που ζούμε, ο άστεγος δεν είναι ο «περιθωριακός», όπως πιστεύαμε κατά το παρελθόν αλλά πιθανότατα ο γείτονας μας που έμεινε χωρίς δουλειά, θα ήταν σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι η λύση αυτού του προβλήματος δεν αφορά μόνο τους άλλους, αφορά και εμάς. Διότι δυστυχώς σήμερα, τίποτα δε μας διασφαλίζει ότι αύριο δε θα είμαστε εμείς στη θέση του κοινωνικά αποκλεισμένου και του «αδύναμου». Από τη στιγμή που το γνωρίζουμε, μπορούμε να δούμε τα «πράγματα» και το ρεπορτάζ που ακολουθεί διαφορετικά.

Λίγα λόγια για τους άστεγους

Ακόμη περισσότεροι από τους αστέγους, όμως, είναι εκείνοι, οι οποίοι λόγω κρίσης βρίσκονται σε κίνδυνο έλλειψης στέγης. Δεδομένης της οικονομικής ύφεσης, το πρόβλημα των αστέγων τείνει να πάρει εκρηκτικές διαστάσεις αναδεικνύοντας τώρα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, το έλλειμμα κοινωνικών, στεγαστικών και προνοιακών πολιτικών στη χώρα μας.

Εξάλλου, άστεγοι δεν είναι μόνο αυτοί που βρίσκονται στο δρόμο, αλλά και τα άτομα τα οποία τα βράδια διαμένουν σε ξενώνες ή διαμένουν σε καταλήψεις κτιρίων. Επίσης, στους αστέγους συγκαταλέγονται και εκείνοι οι συμπολίτες μας που φιλοξενούνται προσωρινά ή που μένουν σε ανεπαρκή και ακατάλληλα καταλύματα.

Συγκεκριμένα και σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, οι άστεγοι χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:

1. Άστεγοι στο δρόμο: χωρίς πρόσβαση σε οποιοδήποτε κατάλυμα για όλο το 24ωρο, ή πρόσβαση μόνο για μία νύχτα σε ξενώνες ύπνου.

2. Άτομα που στερούνται κατοικίας: με προσωρινή διαμονή σε ξενώνες για άστεγους, για γυναίκες θύματα κακοποίησης, για μετανάστες, για πρόσωπα που αποφυλακίζονται ή παίρνουν εξιτήριο από ιδρύματα και στερούνται άλλης κατοικίας.

3. Άτομα που διαβιούν σε επισφαλείς συνθήκες στέγασης: με προσωρινή φιλοξενία εξ' ανάγκης η παράνομη κατάληψη - χρήση χώρου/κτιρίου για στέγαση ή απειλή έξωσης από μισθωμένη ή ιδιόκτητη κατοικία ή απειλή βίας ή κινδύνου.

4. Άτομα που διαβιούν σε ανεπαρκή/ακατάλληλα καταλύματα: με διαμονή σε χώρους ακατάλληλους για κατοικία, σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία και τους ισχύοντες περιορισμούς ή διαμονή σε συνθήκες που υπερβαίνουν την ελάχιστη επιτρεπτή επιφάνεια κατοικίας ανά άτομο.

Πόσοι είναι οι άστεγοι;

Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι άστεγοι στη χώρα μας αυξήθηκαν κατά 25%, σε σχέση με το 2009 και ανέρχονται σε 20.000! Το μεγαλύτερο πρόβλημα, το αντιμετωπίζουν ο Δήμος Αθηναίων και ο Δήμος Πειραιά, όπου καταμετρείται πάνω από το 50% των αστέγων της χώρας. Για την ακρίβεια, σε Αθήνα και Πειραιά βρίσκονται 11.000 άστεγοι εκ των οποίων οι 8.000 είναι Έλληνες.

Παρόμοια στοιχεία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει και ο κ. Τζανέτος Αντύπας, πρόεδρος της μη κυβερνητικής οργάνωσης PRAKSIS, ο οποίος σε πρόσφατη συνέντευξη του στην «Καθημερινή» ανέφερε ότι οι άστεγοι της Αθήνας είναι περίπου 1.500 με 1.600, ενώ τα άτομα που ζουν σε άθλιες συνθήκες, στοιβαγμένοι με άλλους 15 - 20, σε διαμερίσματα χωρίς ηλεκτρικό και με μηδενικό ζωτικό χώρο υπολογίζονται σε 11.500!

Πέραν, όμως, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της PRAKSIS, έρευνα για τους αστέγους έχει πραγματοποιηθεί και από τους Φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τα αποτελέσματα, πάντως, να είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν στα χέρια τους, οι Νομαρχίες το 69% των αστέγων ζει στην Αττική. Από τους «νεοάστεγους», οι μισοί έμειναν χωρίς στέγη λόγω ανεπαρκών οικονομικών πόρων. Το 46,4% λόγω ανεργίας, το 35,4% λόγω ανεπαρκούς στήριξης από την οικογένεια, το 16,6% λόγω διαζυγίου / χωρισμού και το 13,3% λόγω χρήσης ουσιών. Επιπλέον, η ψυχική νόσος είναι μία από τις αιτίες για την απώλεια στέγης (7,7%). Με παρόμοια ποσοστά ακολουθούν η κατάσχεση κατοικίας και η αποφυλάκιση (6,6%).

Το 25% των άστέγων έχει παραμείνει στη φυλακή, με μέσο χρόνο παραμονής 29 μήνες. Το 20% έχει νοσηλευτεί για πρόβλημα σχετικό με τη ψυχική υγεία. Το 14% έχει κάνει το τελευταίο διάστημα χρήση ναρκωτικών και το 34% χρήση αλκοόλ. Το 76% δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα ληστείας κατά την παραμονή του στο δρόμο και το 59% νιώθει ανασφάλεια τη νύχτα. Το 55% αξιολογεί την υγεία του ως πολύ κακή ή απλώς κακή και το 58% δεν έχει καμία κάλυψη υγείας.

Το πιο σημαντικό όμως από όλα είναι, ότι το 98% των αστέγων αφορά άτομα που βρίσκονται σε παραγωγική ηλικία. Το 15% αφορά αλλοδαπούς. Το 10% γυναίκες. Οι μισοί είναι άγαμοι. Το 31% διαζευγμένοι ή σε διάσταση. Το 63% ζει σε υπαίθριους χώρου και το 24% σε εγκαταλελειμμένα κτίρια. Το 71% καταφεύγει για βοήθεια στην εκκλησία και μόλις το 9% στις κοινωνικές υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης. Το 11% ζητά τη συνδρομή ιδιωτών. Το 48% ζητά βοήθεια για να βρει εργασία. Τέλος διαπιστώνεται σοβαρή έλλειψη υποδομών για τη φιλοξενία των άστέγων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με έρευνα της ΜΚΟ Κλίμακα σε δείγμα 200 άστεγων (χρήστες υπηρεσιών σε τρία μεγάλα αστικά κέντρα), το 75% ήταν άνδρες, με μέση ηλικία τα 47 έτη. Το 9,3% ήταν αναλφάβητο. Το 33,3% είχε ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και το 23% τη δευτεροβάθμια. Το 11% είχε αποφοιτήσει από ΑΕΙ ή ΤΕΙ. Το 42% είχε παιδιά. Το 25% είχε συγγενείς οι οποίοι δεν διατίθεντο να τους βοηθήσουν. Το 37,7% διαβίωνε στο δρόμο έως ένα χρόνο και το 46,5% για περισσότερο από 3 χρόνια.

Οι ενέργειες του Δήμου Αθηναίων για το πρόβλημα των αστέγων

Ο Δήμος Αθηναίων, προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των «αστέγων» ίδρυσε έναν ξεχωριστό φορέα που να ασχολείται με το ζήτημα, το Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων (Κ.Υ.Α.Δ.Α.).

Το Κ.Υ.Α.Δ.Α. συγκεντρώνει και διανέμει είδη τροφίμων, ιματισμού, υπόδησης, φάρμακα κ.τ.λ. σε όσους προσέρχονται ή φιλοξενούνται στους χώρους του, καθώς και σε οικογένειες ή μεμονωμένα άτομα τα οποία εντοπίζονται από τις δικές του ή άλλες κοινωνικές υπηρεσίες, ενορίες, εθελοντές ή συνεργαζόμενους φορείς.

Η συγκεκριμένη υπηρεσία του Δήμου παρέχει καθημερινά περίπου 2.500-3.000 μερίδες φαγητού σε άπορους και άστεγους Έλληνες αλλά και αλλοδαπούς. Το φαγητό διανέμεται δύο φορές ημερησίως (μεσημέρι 12:00-13:00 και απόγευμα 17:00-18:00) από το Κέντρο Σίτισης του Ιδρύματος, στη συμβολή των οδών Σοφοκλέους 70 και Πειραιώς 35.

Επιπλέον, το Κ.Υ.Α.Δ.Α. διαθέτει τρεις ξενώνες. Ο ένας είναι ιδιόκτητος και δεν έχει τεθεί ακόμη σε λειτουργία ενώ στους άλλους δύο παρέχεται φιλοξενία σε 160 άτομα. Η πληθυσμιακή ομάδα που εξυπηρετείται καλύπτει άτομα ηλικίας 18-65 ετών. Oι υπηρεσίες που παρέχονται είναι δωρεάν και ίδιες για όλους.

Διαθέτει φαγητό, κουβέρτες και υπνόσακους σε όσους έχουν ανάγκη, καθώς και πληροφορίες για το που μπορούν να διανυκτερεύσουν. Αυτονόητη θεωρείται η επάρκεια υλικών (κουβέρτες, ρούχα, φαγητό, ροφήματα κ.τ.λ.) τα οποία διανέμονται από τις κινητές μονάδες. Οι προμήθειες προέρχονται από προσφορές, από τα υπάρχοντα αποθέματα του Δήμου Αθηναίων, τα οποία φυλάσσονται για τέτοιες περιπτώσεις.

Πέραν του Κ.Υ.Α.Δ.Α., όμως, ο Δήμος Αθηναίων έχει πάρει και άλλες πρωτοβουλίες σχετικά με το πρόβλημα των αστέγων, όπως το Κοινωνικό Παντοπωλείο, το Κοινωνικό Φαρμακείο και την Αθηναϊκή Αγορά. Ας τα δούμε όμως, ένα ένα ξεχωριστά:

«Κοινωνικό Παντοπωλείο»

Το Ίδρυμα Αστέγων, για την αντιμετώπιση του φαινομένου των αστέγων σε συνεργασία με γνωστή αλυσίδα πολυκαταστημάτων, υλοποίησε μία πρωτοβουλία δράσης, το «Παντοπωλείο της Καρδιάς» ή «Κοινωνικό Παντοπωλείο».

Ο θεσμός, που ήδη λειτουργούσε με επιτυχία στη Γαλλία και το Βέλγιο, έγινε πραγματικότητα και στην Ελλάδα στα όρια του Δήμου Αθηναίων, έχοντας βρει στέγη σε χώρο του Ιδρύματος. Το «Κοινωνικό Παντοπωλείο» προσφέρει κάποιες θέσεις εργασίας και -το βασικότερο- δίνει τη δυνατότητα σε άπορες οικογένειες να προμηθεύονται προϊόντα δωρεάν. Έτσι, διευκολύνεται άμεσα η πρόσβαση για τις ευάλωτες ομάδες σε αγαθά.

«Κοινωνικό Φαρμακείο»

Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της φτώχειας και της ανέχειας σχεδιάστηκε σειρά δράσεων και πρωτοβουλιών ώστε να παρέχονται υπηρεσίες που καλύπτουν το σύνολο των πρωτογενών αναγκών του χειμαζόμενου πληθυσμού (σίτιση, στέγαση, ένδυση, υπόδηση, πρωτοβάθμια ιατρο-φαρμακευτική περίθαλψη). Στις πρωτοβουλίες αυτές εντάχθηκε και η δημιουργία του Α' Κοινωνικού Φαρμακείου του Δήμου Αθηναίων, το οποίο λειτουργεί στην πλατεία Βαρβακείου Αγοράς τα τελευταία χρόνια.

Στόχος της δράσης είναι η φαρμακευτική περίθαλψη των ατόμων που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, ώστε να είναι ευχερέστερη η κοινωνικο-προνοιακή τους αποκατάσταση. Για την υλοποίηση του προγράμματος αυτού συνεργάζονται το Ίδρυμα Αστέγων και τα Δημοτικά Ιατρεία του Δήμου Αθηναίων, ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Αττικής και η ΜΚΟ «Φαρμακοποιοί του Κόσμου».

Το Α' Κοινωνικό Φαρμακείο, το οποίο διαθέτει φάρμακα, υγειονομικό υλικό και παραφαρμακευτικά προϊόντα, λειτουργεί όλη την εβδομάδα (εκτός Σαββάτου & Κυριακής) σε επτάωρη βάση (09:00-15:00), με την ευθύνη φαρμακοποιού και ένα βοηθό φαρμακοποιού και της Κοινωνικής Υπηρεσίας του Ιδρύματος Αστέγων. Η τελευταία, στο πλαίσιο λειτουργίας της έχει την υποχρέωση να υποδέχεται περιστατικά όλες τις ημέρες της εβδομάδας.

«Αθηναϊκή Αγορά»

Η «ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ» στεγάζεται στην πλατεία Βαρβακείου και οι δικαιούχοι έχουν πρόσβαση μετά από έγκριση της αρμόδιας Επιτροπής του Ιδρύματος Αστέγων. Σκοπός του προγράμματος είναι η κάλυψη πρωτογενών αναγκών επιβίωσης άπορων οικογενειών, πολύτεκνων και μονογονεϊκών οικογενειών με ανήλικα και ενήλικα τέκνα και μοναχικών ατόμων, ώστε να γίνει δυνατή η κοινωνική επανένταξή τους με καλύτερες αξιώσεις.

Οι δικαιούχοι έχουν πρόσβαση στις παροχές της «Αθηναϊκής Αγοράς», με την επίδειξη του «Ειδικού Κουπονιού», το οποίο παρέχεται από την Κοινωνική Υπηρεσία του Ιδρύματος κατόπιν της κατάθεσης των απαραίτητων δικαιολογητικών και της έγκρισης αυτών από ειδική επιτροπή. Στο «ειδικό κουπόνι» αναγράφεται το είδος και η ποσότητα των υλικών αγαθών ανάλογα με τις ανάγκες του εξυπηρετούμενου, (οικονομική κατάσταση, μέλη οικογένειας κ.ά.). Ο δικαιούχος έχει δικαίωμα να συμμετάσχει στο πρόγραμμα δύο φορές τον χρόνο, εκτός των περιπτώσεων που κρίνονται ως εξαιρετικής ή επείγουσας ανάγκης, συμφώνως προς κρίση της Κοινωνικής Υπηρεσίας του Κ.Υ.Α.Δ.Α.

Η «Αθηναϊκή Αγορά» λειτουργεί, από το Δεκέμβριο του 2008, όλη την εβδομάδα 09:00 - 15:00 (εκτός Σαββάτου & Κυριακής), παρέχει είδη ένδυσης, υπόδησης, εσωρούχων, οικιακού εξοπλισμού, (ηλεκτρικές συσκευές, οικιακά σκεύη, κ.ά.) και στελεχώνεται από εθελοντές, οι οποίοι εκπαιδεύονται για την ομαλή λειτουργία του Προγράμματος.

Επιπλέον, η «Αθηναϊκή Αγορά» κάνει συνεργασίες με φορείς που έχουν παρόμοιους καταστατικούς σκοπούς, όπως την Εκκλησία της Ελλάδος, τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό (Ε.Ε.Σ.), μη κυβερνητικές οργανώσεις, καθώς και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (Ε.Β.Ε.Α.).

Σχετικά με το πρόβλημα των κοινωνικών ξενώνων

Το βασικότερο πρόβλημα του Δήμου Αθηναίων σχετικά με τους αστέγους είναι η στέγασή τους, καθώς όπως αναφέραμε, το Κ.Υ.Α.Δ.Α. διαθέτει τρεις ξενώνες. Ο ένας είναι ιδιόκτητος και δεν έχει τεθεί ακόμη σε λειτουργία ενώ στους άλλους δύο παρέχεται φιλοξενία σε 160 άτομα. Με λίγα λόγια, μόνο 320 άστεγοι από τους 11.500 της Αθήνας μπορούν να φιλοξενηθούν στους κοινωνικούς ξενώνες του Δήμου Αθηναίων!

Για την αντιμετώπιση αυτού του σοβαρού προβλήματος, το δημοτικό συμβούλιο πριν μερικούς μήνες ενέκρινε την κατασκευή του κέντρου ημερήσιας φροντίδας αστέγων, το οποίο θα στεγαστεί στην οδό Αρμοδίου 12 (Βαρβάκειο) σε κτίριο 600 τ.μ. που ανήκει στην Εκκλησία και παραχωρήθηκε για το σκοπό αυτό στο δήμο. Σε αυτό το κτίριο θα παρέχεται φαγητό, φροντίδα και ιατρική υποστήριξη σε αστέγους.

Παράλληλα, ο Δήμος Αθηναίων έχει ανακοινώσει εδώ και καιρό τη δημιουργία κέντρων ημέρας και νύχτας τα οποία θα έχουν ως στόχο να προσφέρουν τροφή, διανυκτέρευση, υπηρεσίες υγείας και συμβουλευτική υποστήριξη σε αστέγους, έτσι ώστε να τους βοηθήσουν να επανενταχθούν στον κοινωνικό ιστό.

Στο έργο της παροχής καταλύματος στους αστέγους μπορούν να βοηθήσουν τα μέγιστα και οι ΜΚΟ. Ας μην ξεχνάμε ότι πέρσι το χειμώνα ο Κ.Υ.Α.Δ.Α. προχώρησε στην εκπόνηση μελέτης για τη δημιουργία σχεδίου αντιμετώπισης κρίσεων και έκτακτων αναγκών λόγω καιρικών συνθηκών, με την ονομασία «Αθηνά - ΕΣΤΙΑ».

Με βάση, λοιπόν, αυτό το σχέδιο πέρσι το χειμώνα ο Κ.Υ.Α.Δ.Α. συνεργάστηκε με ΜΚΟ, όπως η "PRAXIS", οι «Γιατροί του Κόσμου», η «Κλίμακα», το «ΚΕΘΕΑ, η Εξέλιξις», η «Αποστολή», η «Άρσις», το «Δίκτυο για το Δικαίωμα στη Στέγη», ο «Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός», η «Κάριτας» και όλοι μαζί κατάφεραν να λειτουργήσουν 7 διαφορετικούς χώρους ως καταφύγια στο κέντρο της Αθήνας, σε 4 διαδοχικά κύματα έντονης κακοκαιρίας και ακραίων καιρικών φαινομένων!

Δείγματα οργάνωσης των αστέγων

Πολλοί πιστεύουν ότι δύναται το κράτος από την πλευρά του να καταβάλλει προσπάθειες να υποστηρίξει τους αστέγους, χωρίς εκείνοι να επιζητούν να βοηθήσουν τον εαυτό τους, καθώς έχουν παραιτηθεί από τη ζωή. Αυτή όμως η άποψη είναι εντελώς λανθασμένη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα εξάλλου της οργάνωσης των Αστέγων είναι το Καφέ Αστέγων στο Γκάζι. Για την ακρίβεια, εδώ και λίγο καιρό στην καρδιά του Κεραμεικού, στην οδό Κωνσταντινουπόλεως 30, βρίσκεται το «καφέ-ουζερί των αστέγων», μια νέα πρόταση ψυχαγωγίας που αφορά τους αστέγους και όχι μόνο!

Κάθε Σάββατο βράδυ, ο χώρος εντός και εκτός του Κέντρου Στήριξης Αστέγων, μετατρέπεται σε εναλλακτικό καφέ-ουζερί, όπου οι υπεύθυνοι του Καφέ προσφέρουν δωρεάν φαγητό, ποτά και μουσική, ενώ όποιος το θελήσει μπορεί να προσφέρει ένα συμβολικό χρηματικό ποσό.

Στη δημιουργία του Καφέ-Ουζερί των Αστέγων σημαντική συνεισφορά έχει η πασίγνωστη ΜΚΟ «Κλίμακα», η οποία δραστηριοποιείται έντονα στο χώρο και για την οποία θα μιλήσουμε παρακάτω.

Σύνταγμα και Άστεγοι

Οι άστεγοι στην Ελλάδα, πολύ πρόσφατα, (Ν.4052/12) αναγνωρίσθηκαν θεσμικά ως ειδική - ευάλωτη κοινωνική ομάδα που χρήζει ειδικών μέτρων προστασίας. Ωστόσο, έως και σήμερα η πλειονότητα των παρεχομένων υπηρεσιών αφορούν φιλανθρωπικού τύπου παροχές ενώ την ίδια στιγμή δεν υπάρχει θεσμοθετημένη καμία δράση που να αφορά την πρόληψη του φαινομένου και κυρίως την ένταξη αστέγων στην αγορά εργασίας και την αποκατάστασή τους στον κοινωνικό ιστό. Η εφαρμογή του συνταγματικώς κατοχυρωμένου δικαιώματος στη στέγη παραμένει ακόμη και σήμερα ζητούμενο από την ελληνική πολιτεία αφήνοντας χιλιάδες αστέγους εγκλωβισμένους στο φαύλο κύκλο του κοινωνικού περιθωρίου.

«Η Κλίμακα»

Στο χώρο των ΜΚΟ οι οποίες δραστηριοποιούνται στους αστέγους, σημαντική συνεισφορά έχει η «Κλίμακα». Ένα σημαντικό μέρος των δράσεων της συγκεκριμένης ΜΚΟ αφορά τη στήριξη συμπολιτών μας οι οποίοι διαβιούν στο δρόμο ή σε ανεπαρκείς ή ακατάλληλες συνθήκες στέγασης. Από το 2011, στην «Κλίμακα» υλοποιείται ένα ολοκληρωμένο Πρόγραμμα, που περιλαμβάνει έρευνα, πρόληψη, ευαισθητοποίηση, αγωγή κοινότητας, εκπαίδευση, street work, κάλυψη των βασικών αναγκών επιβίωσης (φιλοξενία, σίτιση, ιατρική-ψυχιατρική στήριξη, συμβουλευτική, νομική αρωγή κ.τ.λ.) και υπηρεσίες για την εργασιακή αποκατάσταση και επανένταξη των αστέγων στον κοινωνικό ιστό.

Παράλληλα, ο φορέας παρεμβαίνει με προτάσεις του προς αρμόδιους φορείς της πολιτείας στο πλαίσιο σχεδιασμού πολιτικών για την αντιμετώπιση του φαινομένου της έλλειψης στέγης.

Η παρέμβαση της «ΚΛΙΜΑΚΑ», η οποία εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο των δράσεων κατά του κοινωνικού αποκλεισμού, δεν αποσκοπεί στην παροχή φιλανθρωπικού τύπου βοήθειας αλλά στην υποστήριξη των εξυπηρετούμενων μέσα από μια ολιστική προσέγγιση με απώτερο στόχο την ενίσχυση της ατομικής τους προσπάθειας για βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους.

Τέλος, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η δραστηριότητα της «Κλίμακα», σε πολύ μεγάλο ποσοστό, βασίζεται στην εθελοντική εργασία πολιτών και σε χορηγίες.

Αντί επιλόγου

Πάντως αρνητική εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι όλες οι ενέργειες των κρατικών φορέων σε σχέση με τους αστέγους είναι κατά κύριο λόγο φιλανθρωπικού χαρακτήρα και δε δύνανται να βοηθήσουν στην επανένταξη των αστέγων στην κοινωνία, ως ενεργά και παραγωγικά μέλη. Για παράδειγμα, οι πρωτοβουλίες για εξεύρεση εργασίας σε αστέγους είναι από μηδαμινές έως ελάχιστες, καθώς οι ενέργειες των ιθυνόντων εξαντλούνται σε λύσεις, όπως, η σίτιση και η στέγαση τους. Σίγουρα, ο Δήμος και οι ΜΚΟ καταβάλλουν μία αξιόλογη προσπάθεια προκειμένου να καλύψουν τις βασικές ανάγκες των αστέγων, χωρίς, όμως μέχρι στιγμής να μπορούν να τους βοηθήσουν στον ουσιαστικό τους στόχο που είναι η επανένταξή τους στην κοινωνία.