Γράφει ο Σταύρος Μαραγκός
Γεωλόγος - Γεωπεριβαλλοντολόγος

Η διείσδυση των ΑΠΕ στα εθνικά ενεργειακά συστήματα των χωρών - μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξελίσσεται με αργό ρυθμό. Η παρατηρούμενη υστέρηση οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην έλλειψη κοινωνικής αποδοχής έναντι νέων ενεργειακών επενδύσεων και στο υψηλό πολιτικό κόστος που συνοδεύει την εφαρμογή των αποφάσεων. Πώς όμως όλα αυτά σχετίζονται με τους δήμους και τις περιφέρειες της Ελλάδας και μάλιστα ανεξαρτήτως πληθυσμιακών & γεωγραφικών κριτηρίων;

Όλοι μας ακούμε άμεσα ή από τον περίγυρό μας για τα φωτοβολταϊκά πάρκα, για τις ανεμογεννήτριες και άλλα λιγότερο κατανοητά όπως η βιομάζα και ο υδροηλεκτρισμός ή ακόμα και η ηλιοθερμία και η γεωθερμία. Πολλοί είναι αυτοί που θέλησαν και θέλουν να επενδύσουν σε αυτήν την κατηγορία των έργων, όπου του καθενός το πορτοφόλι μπορεί και αντέχει. Λιγότεροι είναι αυτοί που τελικά υλοποιούν αυτά τα έργα και τελικώς λίγοι ή και κανένας είναι αυτοί που γνωρίζουν τι μπορούν να προσφέρουν όλα αυτά τα έργα πέρα από κέρδη στους επίδοξους επενδυτές, δουλειά στους γραφειοκράτες και επίτευξη εθνικών στόχων με κύριο στόχο την ΑΝΑΠΤΥΞΗ που τόσο λείπει από την χώρα και τόσο την χρειάζεται. Η Ελλάδα πρέπει να εκμεταλλευτεί την υψηλή ένταση εργασίας που έχουν οι συγκεκριμένες επενδύσεις για να μπει σε ρυθμούς πραγματικής ανάπτυξης.

Μια ενεργειακή επιλογή λοιπόν που αντικαθιστά ρυπογόνα και εισαγόμενα καύσιμα και ταυτόχρονα προσφέρει προστασία του περιβάλλοντος, αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών (αποδεδειγμένα πλέον) και μια σειρά από πολλά πλεονεκτήματα που έχουν ήδη ειπωθεί και δε θα ήθελα να αναλύσω μιας και θα επικεντρωθώ σε ένα σημαντικό στοιχείο που για κάποιο λόγο μένει στην αφάνεια.

Έτσι λοιπόν οι περισσότεροι θαρρώ, αγνοούν τα λεγόμενα «Αντισταθμιστικά οφέλη». Τι ακριβώς είναι αυτά και τι αντιπροσωπεύουν;

Με μια φράση: ΠΛΟΥΣΙΟΥΣ ΟΤΑ και άρα «ΠΛΟΥΣΙΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ» εφόσον η χρήση τους είναι ορθολογική και δεν μετατραπεί σε κατάχρηση. Πολλά, αν όχι όλα τα μεγάλα έργα ΑΠΕ και ιδιαιτέρως τα αιολικά πάρκα φιλοξενούνται σε εκτάσεις που δεν τους ανήκουν και ως επί το πλείστον ευρίσκονται σε δημοτική ή δημόσια κτίση. Τις περισσότερες φορές οι εκτάσεις αυτές, τεράστιες, στην πλειοψηφία τους δεν μισθώνονται από τους επενδυτές αλλά γίνεται μια ιδιαίτερη συμφωνία στην οποία συμφωνείται ότι ως αντάλλαγμα οι εκάστοτε δήμοι ή άλλοι φορείς που τους ανήκουν θα λαμβάνουν ετησίως, ποσοστό επί της επένδυσης που ανέρχεται έως και 7% σε κάποιες περιπτώσεις και ποτέ μικρότερο από 3%. Στις περιπτώσεις όπου η έκταση δεν ανήκει στον δήμο άλλα σε ιδιώτη ή άλλο φορέα πλην δήμου ή περιφέρειας, τότε ο νόμος προέβλεψε τα αντισταθμιστικά οφέλη σε αυτούς να είναι υποχρεωτικά, ανεξαρτήτως αν είναι οι ιδιοκτήτες της έκτασης. Υπάρχουν ακόμα και περιπτώσεις που έχουν συμφωνηθεί διπλά αντισταθμιστικά οφέλη και από την μίσθωση και μέσω της νομοθεσίας. Για να μπείτε γρήγορα στο κλίμα θα σας αναφέρω ότι τα ποσά για τα οποία μιλάμε είναι πάντα άνω των 100.000 ευρώ ετησίως στις μικρές επενδύσεις ενώ στις πιο μεγάλες και ειδικά στα αιολικά μιλάμε για εκατομμύρια ευρώ που μπορεί να εισπράξει ένας δήμος ετησίως. Όλοι φυσικά αντιλαμβάνεστε ότι αυτά τα ποσά είναι ικανά να στηρίξουν και να βγάλουν από το τέλμα όχι απλά έναν δήμο αλλά ολόκληρη την περιφέρεια όπου ανήκει ο δήμος αυτός. Και αν κάποιος αντιπαρατάξει σαν επιχείρημα ότι στην Αττική δεν είναι εύκολο να μπουν φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες ειδικά στα κεντρικά του νομού, ευτυχώς οι ΑΠΕ λες και το είχαν προβλέψει και αναπτυχθήκαν η γεωθερμία, η βιομάζα, το βιοαέριο, ο υδροηλεκτρισμός ακόμα και η θαλάσσια αιολική ενέργεια καθώς και η κυματική ενέργεια.

Γιατί δεν γίνονται όμως όλα αυτά; Πού κολλάνε; Στα χρήματα; Δυστυχώς όχι. Και λέω δυστυχώς γιατί τότε η λύση μιας χρηματοδότησης έστω από το εξωτερικό θα ήταν εφικτή. Τι μας εμποδίζει λοιπόν;

Μα τι άλλο, από την γνωστή μας φαρισαϊκή παράδοση, η οποία μας επιτρέπει να κατακεραυνώνουμε επί συναπτά έτη τα ξένα κράτη για την περιβαλλοντική τους αναισθησία (πυρηνικά κυρίως). Συγχρόνως είμαστε μια κοινωνία περιβαλλοντικώς αναίσθητη, με σημάδια βελτίωσης μόνον τα τελευταία χρόνια, όπου το πρόσφατο Ευρωβαρόμετρο μας βγάζει πρώτους στην ευαισθησία ενάντια στην κλιματική αλλαγή ΑΛΛΑ ταυτόχρονα τελευταίους στο να πληρώσουμε κάτι παραπάνω για καθαρότερη ενέργεια και ΑΝΑΠΤΥΞΗ που όλοι μας μνημονεύουμε. Έχουμε λοιπόν ρεκόρ σκουπιδοπαραγωγής και ταυτόχρονα μίσους προς τις σύγχρονες μεθόδους ελέγχου και διάθεσης των απορριμμάτων, ρεκόρ βραδύτητας στην αντιμετώπιση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (κατά τα άλλα όλοι μας φωνάζουμε για τα καυσαέρια και το νέφος) και πολλά άλλα τέτοια αρνητικά ρεκόρ στην ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΕΡΗ ΧΩΡΑ για να μην τα έχει όλα αυτά. Συνυπολογίζοντας το αχτύπητο ρεκόρ μας στην βραδύτητα εγκατάστασης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας την ώρα που οι «χαζογερμανοί» είναι πρώτοι ή ακόμα πιο χαρακτηριστικά, τα ανεμοδαρμένα μας ύψη παραμένουν γεμάτα με πέτρες και κισούρια ενώ των άθλιων Δανών γεμάτα με ανεμογεννήτριες. Αλλά τι ξέρουν αυτοί; Αυτοί είναι άλλωστε που χρωστάνε και είναι στο στόχαστρο όλης της Ευρώπης τουλάχιστον κι εμείς το κράτος: πρότυπο.

Και τελικά είμαστε τόσο χαζοί θα αναρωτηθεί κάποιος; Δεν μπορεί, κάποιος λόγος θα υπάρχει που σχεδόν όλα τα έργα των ΑΠΕ βρίσκονται, αργά η γρήγορα, στο Συμβούλιο της Επικρατείας μέσω φιλοπεριβαλλοντικών προσφυγών και έτσι εκδιώχθηκαν, όλοι οι ξένοι επενδυτές και σταμάτησαν τη δράση τους και οι Έλληνες, στρέφοντας όλοι τους αλλού το επενδυτικό τους ενδιαφέρον και μαζί την μεγαλύτερη ελπίδα της χώρας για ανάπτυξη. Όλα ξεκίνησαν λοιπόν από το σχεδόν ΔΕΔΙΚΑΣΜΕΝΟ ότι όλες οι ανεμογεννήτριες και οι φωτοβολταϊκές κυψέλες είναι ΑΝΤΙΑΙΣΘΗΤΙΚΕΣ. Σε αυτήν την προσβλητική για τον πολιτισμό μας άποψη έφτασαν σίγουρα και με την αρωγή πολλών οικολογικών οργανώσεων (ξέρετε αυτών που φωνάζουν για τα καυσαέρια και τα σκουπίδια κ.α.) με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν λεπτομερέστατοι κανόνες οπτικής αντισηψίας. Δηλαδή, να μην φαίνονται αυτά τα αισχρά αντικείμενα από διάφορες θέσεις ειδικού ενδιαφέροντος και να απέχουν συγκεκριμένα χιλιόμετρα, όχι μόνο από επίσημους οικισμούς (ορθότατα κατά τη γνώμη μου), αλλά και από ατύπως διαμορφωμένες οικιστικές περιοχές, παράνομους οικισμούς και περιοχές όπου βασιλεύει ή έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού αλλά και η άναρχη δόμηση, κυρίως στην ύπαιθρο. Ενώ ταυτόχρονα με Νόμους του κράτους νομιμοποιούνται τα παράνομα κτίσματα που σπεύσαμε όλοι μας ομολογουμένως να πληρώσουμε για να τα καταστήσουμε νόμιμα. Φυσικά υποθέτω ότι κανένα από αυτά δεν ανήκει σε μέλος τέτοιας οικολογικής οργάνωσης αλλά, αν θυμάμαι σωστά, ακόμα δίνουν παρατάσεις για να τα νομιμοποιήσουν λόγω τεράστιου αριθμού αιτήσεων. Φυσικά κανείς δεν υποστηρίζει ότι οι ανεμογεννήτριες θα πρέπει να τοποθετούνται άναρχα οπουδήποτε ή τα υδροηλεκτρικά να καταστρέφουν βιότοπους αλλά μην φτάνουμε και στο άλλο άκρο στον βωμό της δήθεν οικολογικής μας συνείδησης ή στο ακόμα πιο αστείο επιχείρημα ότι επηρεάζεται η βιοποικιλότητα και άλλα πολλά τέτοια φτωχά επιχειρήματα Δεν απαντώ εγώ όμως για να μην θεωρηθεί ότι βάλλω μόνο ενάντια στην μια μεριά και δεν ακούω την έτερη… Σας παραθέτω λοιπόν:

«Την ώρα που η ελληνική κυβέρνηση παγώνει τις ΑΠΕ και το σκάφος Nordic Explorer ξεκινάει έρευνες για κοιτάσματα υδρογονανθράκων, ο πιο έγκυρος ‘συντηρητικός’ οργανισμός ενέργειας αποδεικνύει ότι αυτές οι πολιτικές οδηγούν νομοτελειακά στο κλιματικό χάος και την οικονομική καταστροφή» ανέφερε ο Τάκης Γρηγορίου, υπεύθυνος για θέματα ενέργειας και κλιματικών αλλαγών στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace.

Θα μπορούσα να σας παραθέσω εκατοντάδες μελέτες και άρθρα από την Νο1 ΜΗ ΑΜΦΙΣΒΗΤΙΣΙΜΗ ΟΜΑΔΑ περί οικολογίας και προστασίας του Περιβάλλοντος.

Η αισθητική μας πρόοδος φαίνεται έμεινε καλά κλεισμένη μέσα στις galleries, στις εκθέσεις μοντέρνας γλυπτικής και εκμοντερνισμού εσωτερικών και εξωτερικών χώρων. Και αν τίποτα από όλα αυτά δεν σας κάλυψε τότε ας αναλογιστούμε την τωρινή κατάσταση της Ελλάδας, ας κάνουμε μερικές παραχωρήσεις και ας μην συμφωνούμε…! Και όπως είπε και η κατά τα άλλα συμπαθέστατη και λαοπρόβλητη Ολυμπιονίκης μας Βούλα Πατουλίδου κάποτε: «ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΡΕ ΓΑΜΩΤΟ».