Ο Ιωάννης Νουχάκης στην "Ελληνική Χωρογραφία" του 1901

γράφει: "Η Βερβινή είναι ορεινότατη Κώµη επί των δειράδων του
Ολωνού (Ερύµανθου) αποκλειόµενη σχεδόν το χειµώνα.Είναι χωριό του

∆ή- µου Λαµπείας, είναι Β΄ τάξεως και ιδρύθηκε µε Βασιλικό

∆ιάταγµα στις 22 Ιανουαρίου 1840". Η ιστορία του χωριού χάνεται

στα βάθη του χρόνου. Το πότε ιδρύθηκε και από ποιούς είναι

άγνωστο. Πάντως το χωριό αναφέρεται στην απογραφή Γριµάνη που

έγινε το 1700 από τους Ενετούς, µε πληθυσµό 121 κατοίκους: 32

οικογένειες, 55 άνδρες, 66 γυναίκες. Μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν

ότι η τοποθεσία που βρίσκεται το χωριό πρωτοκατοικήθηκε από

έλληνες κτηνοτρόφους που ήρθαν από τα Νότια και Νοτιοδυτικά της

Πελοποννήσου και ρίζωσαν εδώ πάνω σ'αυτή την απόκοσµη γωνιά

για ν'αποφύγουν τις κουρσάρικες επιδροµές. Αυτή είναι κατά τη

γνώµη µας και η επικρατέστερη άποψη, δίχως βέβαια να

γνωρίζουµε την ακριβή χρονολογική περίοδο που δηµιουργήθηκε ο οικισµός.

Περί της ονοµασίας του χωριού έχουν ακουστεί και έχουν υποστηριχθεί
πολλά κατά καιρούς από διάφορους ερευνητές, Έλληνες και

ξένους. Μια τέτοια ενδιαφέρουσα ανέκδοτη έρευνα είναι του κ. Ανδρέα Μπούτσικα µε τίτλο,
"Σλάβοι και τοπωνύµια στην Ηλεία", στοιχεία της οποίας έχουν γραφεί στο περιοδικό "∆ΙΒΡΗ".
Με τα τοπωνύµια 34 χωριών της Ηλείας έχει ασχοληθεί ο σύγχρονος Γερµανός σλαβολόγος
Max Vasmer και τα καταγράφει σαν "σλαβικά" όπως έχει κάνει και με αρκετά χωριά της Αχαΐας.

Νοτιοδυτικά της ∆ίβρης βρίσκεται το χωριό Κερτίζα σε υψόµετρο 940μ
ανάµεσα στις βουνοκορφές του Ολωνού. Το χωριό διαθέτει δύο συνοικίες,
ενώ ο συνοικισµός Πολίτσα βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό. Ο

Ιωάννης Νουχάκης στην Ελληνική χωρογραφία 1901 σχετικά µε την τοποθεσία
της Κερτίζας γράφει: "κείται νοτιοδυτικά της ∆ίβρης εν κλεισωρεία

των νοτίων παραφυάδων του όρους Λαµπέια και απέχει από το Πύργο

11 ώρες -οδοιπορικώς- ενώ ∆ίβρη µιάµιση ώρα. Είναι χωριό του

∆ήµου Λαµπείας, ο οποίος ιδρύθηκε µε Βασιλικό ∆ιάταγµα στις 22

Ιανουαρίου του 1840". Η κτηµατική της περιφέρεια κατά την

εµβαδοµέτρηση του 1963 είναι

8.000 στ. από τα οποία 2.000 στ. είναι γεωργική γη, 3.900 στ. βοσκότοποι,

800στ. δάση και 1.300 στ. πετρώδη και ακαλλιέργητη έκταση.

Η περιοχή της Κερτίζας στα προϊστορικά χρόνια κατείχε το άκρο

της Αρκαδικής Αζανίας. Οι µύθοι και οι θρύλοι είναι διάσπαρτοι και ξεκινούν
από την εποχή του Ηρακλή. Στη σπηλιά "Αρµακιανός" που βρίσκεται
µεταξύ Κερτίζας και Τσιπιάνων λένε πως στα Μυθικά χρόνια κατοικούσε
ο Κένταυρος Φόλος, ο οποίος φιλοξένησε τον Ηρακλή όταν πέρασε από
εκεί πηγαίνοντας να συλλάβει τον Ερυµάνθιο κάπρο. Είναι γνωστός ο

µύθος της µάχης του Ηρακλή µε τους Κενταύρους και ο µύθος της

σύλληψης του Ερυµάνθιου Κάπρου. Έχουν και οι δύο την ίδια

σηµασία. Ο Ρ. Decharme στην Ελληνική Μυθολογία τομ Β'(σελ. 590)

γράφει: "Η σηµα- σία του µύθου του Φόλου είναι σαφής. Οι Κένταυροι

είναι οι δαίµονες της καταιγίδας, που συγκεντρώνεται στις κορυφές των

ορέων κι ο Ηρακλής είναι ο ήλιος που την διαλύει".

Δυόµισι ώρες οδοιπορικές περίπου µακριά από τη ∆ίβρη στα δυτικά

της σε υψόµετρο 980 είναι ριζωµένα τα Τσίπιανα ή Τζίπιανα ή Τσιπιανά.
Το ελατοσκέπαστο και ειδυλλιακό χωριό φαντάζει από µακριά σαν

εξώστης - µπαλκόνι του ορεινού όγκου της Ανάληψης, κορυφής του Ολωνού - Ερύµανθου.
Η κτηµατική περιφέρεια των Τσιπιάνων κατά την

εµβαδοµέτρηση του 1963 είναι 25.000 στρέµµατα. Η ιστορία του

οικισµού και η ονοµατοθεσία του χάνεται στα βάθη των αιώνων. Πότε

ακριβώς ιδρύθηκε ο οικισµός ιστορικά δεν είναι εξακριβωµένο, όπως

άγνωστη παραµένει και η ονοµατολογία του τοπωνυµίου. Πιθανές

εκδοχές και αβέβαιες υποθέσεις κυκλοφορούν και υπάρχουν πολλές.

Σπουδαιότερες είναι οι πιο κάτω:

1. Η τοπική παράδοση αναφέρει, ότι ο οικισµός ιδρύθηκε από χριστιανούς
µετοίκους από τα Τσίπιανα της Ηπείρου, οι οποίοι µετανάστευσαν περί τα τέλη του 14ου αιώνα.

2. Οι καθηγητές του πανεπιστηµίου Αθηνών Νικόλαος Βέης και

Κων/νος Άµαντος σε µελέτη τους γραµµένη στη Γερµανική γλώσσα (του

κ. Άµαντου είναι γραµµένη στη Γερµανική) γράφουν ότι η ονοµασία

Τσίπιανα προέρχεται από το κήπος - πολλοί κήποι - κηπιανά και λόγω

τσιτακισµού µετατράπηκε σε Τσίπιανα. Τσιπιανά όµως υπάρχουν στην

Αρκαδία και αλλού "τσιτακισµός" κι εκεί;

3. Άλλη εκδοχή αληθοφανής είναι ότι ο οικισµός ιδρύθηκε από Έλληνες ποιµένες,
οι οποίοι άφησαν τα πεδινά και φώλιασαν στα δύσβατα

µέρη του Ολωνού για να αποφύγουν την καταπίεση των Τούρκων στην

πρώτη τουρκοκρατία.

Ο ∆ήµος Λασιώνος περιλαµβάνει έξι δηµοτικά διαµερίσµατα, του

Αντρωνίου, της Αγίας Κυριακής, της Αγίας Τριάδας, του Κακοταρίου, της

Κρυόβρυσης και των Τσιπιάνων. Βρίσκεται στους νότιους πρόποδες του

Ερυµάνθου και ανήκει στο νοµό Ηλείας. Κατέχει έκταση περίπου 119

χιλιοµετρικών στρέµµατων, ενώ σύµφωνα µε την απογραφή του 1991

αριθµεί 2.127 µόνιµους κατοίκους. Απέχει µόνο λίγα χιλιόµετρα από

την Πάτρα, ενώ από την Αθήνα η πρόσβαση µπορεί να γίνει, είτε

µέσω Εθνικής οδού Αθηνών - Κορίνθου - Τριπόλεως - Πάτρα, είτε µέσω

Πατρών και της οδού "111", Πατρών-Τριπόλεως.

Απόσπασμα από το βιβλίο ''Τα χωριά νοτίως του Ερυμάνθου" του Βασίλη Τακτικού