Οδοιπορικό στα Χωριά του Δήμου Αροανίας Ψωφίδα (Τριπόταμα), Σειρές (Βερβίτσι), Αγραμπελα, Πλάκα (Μορόχοβα), Λειβάρτζι, Λεχούρι, Καμενιανοί, Δέτσινο, Ανάσταση, Αλέσταινα, Αγρίδι, Αροανία, Ι.Μονή ΑΓ.Θεοδώρων.

Στις απόμακρες από αστικά κέντρα, άγριες και δασωμένες χαραδρώδεις απολήξεις του ορεινού όγκου του Ερυμάνθου, και ιδιαίτερα στο νοτιοανατολικό του τμήμα, βρίσκονται διάσπαρτα τα δώδεκα πανέμορφα χωριά (Δημοτικά Διαμερίσματα) και έξι μικροί οικισμοί του Δήμου Αροανίας.
Πρόκειται για μια ανθρωπογεωγραφική ενότητα με κοινά χαρακτηριστικά στοιχεία, συνήθειες, ήθη και έθιμα, αλλά και κοινό παρελθόν, που χάνεται στο βάθος του χρόνου, όταν ήκμασε εδώ η αρχαία Πόλη – Κράτος της Ψωφίδας. Στα Κατοπινά χρόνια, συνεχίζουν την π9ορεία τους μ’ ένα αδιάκοπο αγώνα για την ανάπτυξη και την ακμή τους, κόντρα στις δυσκολίες που επεφύλαξε η ιστορία για την άγονη, μα πανέμορφη ετούτη ελληνική γωνιά. Κατά τον ιερό απελευθερωτικό αγώνα του 1821, πρωτοστάτησαν μαζί με τ’ άλλα χωριά της τ. Επαρχίας Καλαβρύτων για τη λευτεριά του σκλαβωμένου γένους μας, ενάντια στην σκληροτράχηλη και δυσβάστακτη τουρκική κυριαρχία. Κύριο ορμητήριο τους ήταν Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΘΕΟΔΩΡΩΝ.

Σήμερα, κόντρα στη φθορά που επιφέρει ο πανδαμάτωρ χρόνος, η εγκατάλειψη και η αστυφιλία, προσπαθούν να συγκρατήσουν τους λιγοστούς κατοίκους. Παράλληλα επίσης αγωνίζονται για τον εξωραϊσμό τους, την κάθε είδους πρόοδο και προ πάντων τη διαφύλαξη της παραδόσεως και της κληρονομιάς τους.

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ, ΔΙΟΙΚΗΣΗ

Στην ενδοχώρα του Νομού Αχαΐας, σε μια περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, που απλώνεται στο πλούσιο ανάγλυφο της Νοτιοανατολικής πλευράς του μυθικού όρους Ερύμανθος, βρίσκεται ο Δήμος Αροανίας.
Πολλά στοιχεία, για τη μακρόχρονη πορεία αυτού του τόπου, διασώζονται από τους αρχαίους ιστορικούς Πολύβιο και Παυσανία, καθώς και από μεταγενέστερους περιηγητές (Πουκεβίλ κ.λπ.) ή και από σύγχρονους μας συγγραφείς και ιστορικούς (Παπανδρέου Γεώργιο, πρωθιερέα Νικόλα Παπαδόπουλο κ.α.).
Η ονομασία του Δήμου προέρχεται από το άλλοτε ακμάζον γραφικό κεφαλοχώρι της περιοχής μας, την Αροανία ή Σοπωτό, έδρα του τ. Δήμου Αροανίας πριν το έτος 1912.
Ο Δήμος Αροανίας αποτελείται σήμερα από τα εξής Δ. Διαμερίσματα: Αροανία (Σοπωτό), Αγρίδιον , Αλέσταινα, Καμενιάνοι, Ανάσταση, Δεσινό, Λειβάρτζι, Λεχούρι, Ψωφίδα (Τριπόταμα), Σειρές (Βερσίτσι), Πλάκα (Μορόχοβα), Αγράμπελα. Ακόμη από τους οικισμούς Δροβολοβού (Δ.Δ. Καμενιάνων), Κερασιάς (Δ.Δ. Λεχουρίου), Λειβαρτζινού (Δ.Δ. Λειβαρτζίου), Άνω Τριπόταμα (Δ.Δ. Ψωφίδας) Άγιοι Θεόδωροι ή Λόπεσι (Δ.Δ. Σειρών), Πλατανίτσα (Δ.Δ. Αγραμπέλων), καθώς και τις ιστορικές Μονές Αγίων Θεοδώρων, Αγίας Τριάδος Λειβαρτζίου και τη Μονή Πορετσού.

ΨΩΦΙΔΑ (ΤΡΙΠΟΤΑΜΑ)

Ξεκινάμε την περιγραφή μας, σ’ αυτό το μικρό οδοιπορικό για το Δήμο Αροανίας, από την Ψωφίδα, έδρα του Δήμου. Η Ψωφίδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι που χωρίζει, και παράλληλα ενώνει τους τρεις Νομούς, Αχαΐας, Αρκαδίας και Ηλείας.
Σ’ αυτή λοιπόν την πράγματι εντυπωσιακή και ένδοξη γωνία της πατρίδας μας (235 χιλιόμετρα από την Αθήνα και 90 χιλ. από την Πάτρα) βρίσκεται η Ψωφίδα (Τριπόταμα). Είναι απλωμένη σε ιδανικό μέρος, εκεί που άλλοτε ήταν η αρχαία Πόλη – Κράτος – της Ψωφίδας, με σπουδαίο πολιτισμό και παρουσία για πολλούς αιώνες. Η Ψωφίδα σύνδεσε τον εαυτό της με πολλά ιστορικά γεγονότα, που σημάδεψαν την εποχή της ύπαρξής της.
Η Ψωφίδα άρχισε να αναπτύσσεται ως «Πόλη-Κράτος» από την εποχή των Πελασγών. Πρώτος οικιστής αυτής αναφέρεται ο Ερύμανθος, ο οποίος κατά τον Παυσανία ήταν γιος του Αρίστα, εκ του Πελασγού ή του Αρκάδα. Αυτοί θεωρούνται και γενάρχες της Αρκαδικής Χώρας. Ο Ερύμανθος κατά μια εκδοχή έζησε το 1410-1330 π.Χ., έδρασε δε ως εξερευνητής της περιοχής και ιεραπόστολος του πελασγικού πολιτισμού. Όταν εισχώρησε σ’ αυτή την «άβατη περιοχή» βρήκε να κατοικούν οι πρωτόγονοι Λέλεγες, Κάρες κ.λπ. Ο Ερύμανθος συγκέντρωσε και δίδαξε τους κατοίκους την ανοικοδόμηση οικιών, την καλλιέργεια της γης και την υφαντουργία. Μ’ αυτό τον τρόπο έγινε ο οικιστής της πόλης η οποία πήρε και το όνομα του Ερύμανθος. Σήμερα τ’ όνομα αυτό αποδίδεται στην οροσειρά που απλώνεται στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Αροανίας, αλλά και στον ποταμό που διέρχεται από την Ψωφίδα. Τούτος σχηματίζεται από τρεις παραποτάμους: Αροάνιο ή Ελουκό, Σειραίο και Δυτικό Ερύμανθο. Η πόλη συνδέεται με τον μύθο του Ηρακλή, που όπως είναι γνωστό έπιασε τον «Ερυμάνθιο Κάπρο».
Ο Ηρακλής, όταν εκτέλεσε και τον 12ο άθλο του πήγε στη Σικελία, όπου σκότωσε το βασιλιά της Έρυκα και πήρε την κόρη του Ψωφίδα για γυναίκα. Έπειτα αναχώρησαν μαζί για τη Φυγία.

Στην Φυγία η Ψωφίδα γέννησε δίδυμα τέκνα από τον Ηρακλή, τον Πρόμαχο και τον Εχέφρονα. Και τα δυο παιδιά τους, αργότερα, έγιναν ηγέτες της Πόλης των Ψωφιδίων και μάλιστα ήρωές της.
Η Ψωφίδα διαχρονικά γνώρισε μεγάλη δόξα. Από τον πολιτισμό που αναπτύχθηκε εκεί, σήμερα μόνο ερείπια και λίγα ευρήματα υπάρχουν. Το έτος 398 μ.Χ. υπήρξε το τελικό της χτύπημα από τον στρατηγό του Βυζαντίου Αλάριχο. Ο Αλάριχος έφθασε στην Πελοπόννησο καταδιωκόμενος από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου Θεοδόσιο, γιατί επαναστάτησε εναντίον του. Στο πέρασμά του δυστυχώς προξένησε μεγάλες καταστροφές, όσες δεν προξένησαν κατά καιρούς οι βάρβαροι επιδρομείς.
Οι ανασκαφές που ήδη γίνονται στον αρχαιολογικό χώρο της Ψωφίδας, στις μέρες μας, πιστεύουμε πως θ’ αναδείξουν περισσότερα γνωστά, αλλά και άγνωστα στοιχεία, αυτού του τεράστιου πολιτισμού, που γνώρισε η περιοχή της Ερυμάνθιας Ψωφίδας.
Σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να ξεναγηθεί στις ομορφιές της Ψωφίδας και να απολαύσει και τις τοπικές νοστιμιές στις διάφορες ταβέρνες του χωριού, ακούγοντας το κελάρυσμα των παραποτάμων του Ερύμανθου ποταμού που ρέουν δίπλα του.

ΣΕΙΡΕΣ (ΒΕΡΣΙΤΣΙ)

Το χωριό Σειρές ή Βερσίτσι είναι χτισμένο σε υψόμ. 940 μ., σε μια δυσπρόσιτη και μαγευτική πλαγιά της Βερσιτσιώτικης οροσειράς του Μελισσιού ή Αηλιά. Η τοποθεσία του μοιάζει με αετοφωλιά.
Η ονομασία του χωριού προέκυψε από την αρχαία πολύχνη Σείραι, που βρισκόταν στην Κοιλάδα των Σειρών και αναφέρεται στα «Αρκαδικά» του αρχαίου περιηγητή Παυσανία, γύρω στο 175 μ.Χ. Η ονομασία Βερσίτσι είναι σλάβικο τοπωνύμιο, και σημαίνει τόπο με πολλά και κρύα νερά. Οι διάφορες σλαβικές ονομασίες στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Αροανίας και σε άλλα μέρη της Πελοποννήσου αποτελούν κατάλοιπο της εγκατάστασης των Σλάβων ποιμένων και ξυλοκόπων του 9ου αιώνα, οι οποίοι συγχωνεύθηκαν και απορροφήθηκαν από το ντόπιο στοιχείο.
Στα κατοπινά χρόνια η πορεία των Σειρών χάνεται στα σκοτεινά μονοπάτια της ιστορίας, με μικρές αναλαμπές κατά καιρούς. Στο ιερό απελευθερωτικό αγώνα του 1821, το μεγαλύτερο μέρος του χωριού πήρε ενεργό μέρος στους πολέμους κατά των τούρκων κατακτητών.

Για τον σημερινό επισκέπτη, το Βερσίτσι ή Σειρές είναι το τελευταίο χωριό προς τα ανατολικά του Δήμου Αροανίας, στα σύνορα με το Δήμο Παίων. Από τον κεντρικό δρόμο Πάτρα – Τρίπολης απέχει γύρω στα 5 χιλιόμετρα. Είναι ένα χωριό με παραδοσιακά κτίσματα, όπως η εκκλησία της Ανάληψης που κτίστηκε το 1856.
Η έντονη πολιτιστική και πνευματική του παρουσία δείχνει την δυναμικότητα των Βερσιτσιωτών κατά τον 21ο αιώνα.

ΑΓΡΑΜΠΕΛΑ

Ανάμεσα στις επιβλητικές και μεγαλόπρεπες βουνοκορφές του αγέραστου Ολωνού, σε μια ευρύχωρη και τραχιά χαράδρα, βρίσκονται τα Αγράμπελα και ο οικισμός της Πλατανίτσας, που αποτελούν το Δ.Δ. Αγραμπέλων. Από την Ψωφίδα απέχουν γύρω στα 12 χιλιόμετρα. Το υψόμετρο που είναι χτισμένα είναι 820 μ. και 940 μ. αντίστοιχα. Παλαιότερα τα χωριά αυτά αποτελούσαν τμήματα του Ν. Ηλείας, αλλά λίγο πριν την απογραφή του 1981 υπήχθησαν στο Ν. Αχαΐας. Πριν το 1912 όταν τα χωριά μας διοικητικά υπάγονταν σε Δήμους, τ’ Αγράμπελα ανήκαν στο Δήμο Λαμπείας.
Τ’ Αγράμπελα είναι απ’ τα δυσπρόσιτα χωριά του Δήμου Αροανίας. Στην ευρύτερή τους περιοχή έχει και τις πρώτες πηγές ο δυτικός Ερύμανθος, ένας από τους τρεις βραχίονες – παραποτάμους του Ερύμανθου ποταμού.
Στην ίδια περιοχή του Δ.Δ. Αγραμπέλων δεσπόζει επιβλητικά η Μονή Πορετσού, που είναι αφιερωμένη στην Παναγία. Η ίδρυσή της χάνεται στα βάθη του χρόνου. Διασώζονται εκεί σπάνιες τοιχογραφίες του 1608, έργο των αδελφών Γεωργίου και Δημητρίου Μόσχου.
Άλλο σημαντικό και παραδοσιακό κτίσμα στην περιοχή είναι και το γεφύρι του Κοκλώνη, το οποίο συνδέει τ’ Αγράμπελα με την Πλάκα (Μορόχοβα). Τούτο συνδέεται με πολλούς θρύλους και παραδόσεις. Ο επισκέπτης πάντως έχει πολλά να δει και να θαυμάσει σ’ αυτή την απόκρυφη γωνιά του Δήμου Αροανίας. Οι ντόπιες επίσης νοστιμιές και η φιλοξενία των κατοίκων του θα τον συνοδεύουν για πάντα.

ΠΛΑΚΑ (ΜΟΡΟΧΟΒΑ)

Το χωριό Πλάκα ή Μορόχοβα είναι χτισμένο στην αριστερή όχθη του Δυτικού Ερύμανθου. Πρόκειται για έναν από τους τρεις βραχίονες του Ερύμανθου ποταμού. Το χωριό συγκεκριμένα βρίσκεται στους πρόποδες του προφ. Ηλιού, Παραφυάδας του Ολωνού, σε υψόμετρο 800 μ.
Η Πλάκα ή Μορόχοβα ξέφυγε από τον μαρασμό και την εγκατάλειψη που χτύπησαν τόσο βαθιά πολλά χωριά του Δήμου Αροανίας. Αρκετοί νέοι του χωριού παρέμειναν εκεί, ασχολούμενοι ιδιαίτερα με την κτηνοτροφία και τα οικοδομικά επαγγέλματα, καθώς και άλλες εργασίες. Ο επισκέπτης ακολουθώντας το δρόμο Ψωφίδας – Αγραμπέλων μπορεί να γνωρίσει τις ιδιαιτερότητες του χωριού.Η Πλάκα γνώρισε τη μανία των Γερμανών, κατά την ολιγόχρονη κατοχή τους στην Ελλάδα.
Στο πέρασμα τους απ’ εκεί έκαψαν μερικά από τα σπίτια της.

ΛΕΙΒΑΡΤΖΙ

Το Λειβάρτζι βρίσκεται σε μια απόκρυφη και χαραδρώδη κοιλάδα, στους πρόποδες της «Υψηλής Κορυφής» – παραφυάδας του Όρους Ερύμανθος.
Είναι ένα από τα σημαντικότερα Κεφαλοχώρια της περιοχής του Δήμου Αροανίας.
Το χωριό απέχει 8 περίπου χιλιόμετρα από την Ψωφίδα. Για να το επισκεφθούμε, ξεκινώντας από την Ψωφίδα, οδεύουμε προς Καλάβρυτα, και στη θέση Λειβαρτζινό (βλ. πινακίδα) στρίβουμε αριστερά. Το συναντάμε ακολουθώντας την ίδια κατεύθυνση, αφού προηγουμένως προσπεράσουμε τη διασταύρωση Λεχούρι – Κερασιά. Η πρόσβαση στην κεντρική πλατεία είναι πολύ εντυπωσιακή. Τα πανύψηλα και καταπράσινα πλατάνια, που δροσίζουν τις ρίζες και τους κλώνους τους από τα άφθονα νερά του χωριού είναι οδηγοί μα.
Το Λειβάρτζι, άλλοτε έδρα του Δήμου Ψωφίδας, που καταργήθηκε το έτος 1912, όταν τότε επικράτησε το σύστημα διοίκησης των χωριών από κοινοτικά συμβούλια, συνεχίζει σήμερα την λαμπρή πορεία του. Τούτο οφείλεται στην προσπάθεια των απανταχού Λειβαρτζινών, που το κρατούν ζωντανό, γι΄ αυτό και παραμένει το μεγαλύτερο χωριό του δήμου Αροανίας.
Η ιστορία του χωριού χάνεται στα βάθη του χρόνου, με σημαντική παρουσία στα περασμένα αλλά και τα σημερινά χρόνια. Μάρτυρες αδιάψευστοι αυτής της σημαντικής παρουσίας παραμένουν τα σπουδαία αρχοντικά με την όμορφη αρχιτεκτονική τους κατασκευή, οι σπουδαίες εκκλησίες, καθώς και η Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος.

Η μονή της Αγ. Τριάδος αποτελεί σπουδαία κληρονομιά για το Λειβάρτζι και αξιόλογο θρησκευτικό και ιστορικό μνημείο για την περιοχή. Σ’ αυτή τη θέση, σύμφωνα με μαρτυρίες, φτιάχτηκε γύρω στο έτος 1698. Τούτο μαρτυρείται από τις αγιογραφίες αλλά και την εύρεση της σφραγίδας της μ’ αυτή τη χρονολογία στην Ι. Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους, από τον συμπατριώτη μας Καμενιανίτη μοναχό π. Μάξιμο Νικολόπουλο.
Στις μέρες μας, με σημαντική δωρεά του μεγαλοευεργέτη του Λειβαρτζίου κου Γιάννη Ανδρόπουλου, διευθύνοντος συμβούλου κατασκευαστικής εταιρίας, ανακαινίστηκε η ιστορική αυτή μονή, η πλατεία, αλλά και άλλα παραδοσιακά οικήματα του Λειβαρτζίου.
Στην πρόσφατα ανακαινισμένη πλατεία, κάτω από την δροσιά των βαθίσκιων πλατάνων, ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει την φιλοξενία των Λειβαρτζινών που σε καλοδέχονται. Μπορεί επίσης να γευτεί και τις ντόπιες νοστιμιές στις δυο ταβέρνες του χωριού. Πέρα απ’ όλα αυτά το Λειβάρτζι είναι προικισμένο και με πολλές άλλες ομορφιές και ενδιαφέροντα. Αξίζει να το επισκεφθεί κανείς.

ΛΕΧΟΥΡΙ

Το Λεχούρι είναι χτισμένο σε μια από τις ελατόφυτες πλαγιές των Ερυμανθίων Καλλιφώνων ορέων. Από τη θέση Λειβαρτζινό, του Κεντρικού δρόμου Ψωφίδα – Καλάβρυτα, απέχει 7 χιλιόμετρα. Το Λεχούρι έχει να παρουσιάσει ένα έξοδο ιστορικό παρελθόν.
Στον ιερό απελευθερωτικό αγώνα του 1821, αποτελούσε το κέντρο οργάνωσης των πολεμικών επιχειρήσεων για διάφορες μάχες, με αρχηγό τον Οπλαρχηγό Καπετάν Γιώργη (Παπαδόπουλος) Λεχουρίτη. Στο χωριό διασώζεται και ο πύργος του, στον οποίο έμεινε έγκλειστος (σαν αιχμάλωτος) ο Τούρκος διοικητής των Καλαβρύτων Ιμβραήμ Αρναούτογλου, μετά την απελευθέρωση της πόλης, 21 Μαρτίου 1821.
Σήμερα ο περίφημος αυτός πύργος έχει μετατραπεί σε μουσείο από την ιδιοκτήτρια του κα Ελένη Πορετσάνου και τον αείμνηστο πατέρα της Γιώργη Πορετσάνο, λογοτέχνη και συγγραφέα.
Το Λεχούρι επίσης, κατά τους παλαιότερους χρόνους, αποτελούσε το σταυροδρόμι στο ορεινό μονοπάτι, που οδηγούσε στην Πάτρα, μέσω Βλασίας – Χαλανδρίτσας.
Σημαντικό μνημείο του Λεχουρίου από το παρελθόν είναι και ο Αϊ Γιώργης, μικρο-μονάστηρο του 16ου αιώνα.
Το Λεχούρι σήμερα κρατιέται ζωντανό, με πλούσιες εκδηλώσεις των Συλλόγων Αθήνας και Πάτρας.
Στην όμορφη πλατεία του χωριού δεσπόζει η προτομή του Καπετάν Γιώργη Λεχουρίτη. Κάτω απ’ τη σκιά του στις παραπλήσιες ταβέρνες και τα καφενεία ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί παραδοσιακές νοστιμιές και τσίπουρο της περιοχής.
Πλησίον του Λεχουρίου, προς τη μεριά της μυθικής Καπρίβαινας των Καμενιάνων, βρίσκεται ο μικρός οικισμός της Κερασιάς. Έχει ένα δυνατό ανθρώπινο δυναμικό, που έχει διακριθεί σε πολλούς τομείς της Κοινωνίας μας και κρατά έντονα τα στοιχεία της παράδοσης.

ΚΑΜΕΝΙΑΝΟΙ

Οι Καμενιάνοι είναι ένα γραφικό και ιστορικό χωριό, με πλούσια κληρονομιά. Στους Καμενιάνους ανέκαθεν ανήκει διοικητικά και ο οικισμός του Δροβολοβού.
Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 900-960 μ. Είναι γαντζωμένο σε μια πράσινη βουνοπλαγιά, κοντά στη μυθική Καπρίβαινα.
Η διακλάδωση προς Καμενιάνους και Δροβολοβό πάνω στον επαρχιακό δρόμο Καλάβρυτα – Ψωφίδα – Ολυμπία βρίσκεται στα 8 χιλιόμετρα περίπου από την Ψωφίδα και στα 35 χιλμ. από Καλάβρυτα.
Η διαδρομή από τον επαρχιακό δρόμο μέχρι το χωριό είναι 4 περίπου χιλιόμετρα. Είναι πολύ ευχάριστη και εντυπωσιακή λόγω των πολλών πλατάνων, δρυών και αμπελώνων που καλύπτουν την περιοχή. Την ομορφιά αυτή συμπληρώνουν και τα γάργαρα νερά των χειμάρρων που τρέχουν στις ρεματιές. Πρώτος σταθμός αναψυχής είναι η πηγή της «Μεγάλης Βρύσης», που συναντά κανείς στον κάμπο του χωριού. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πηγή του Ερύμανθου Ποταμού.
Οι Καμενιάνοι, όπως και τα άλλα χωριά του Δήμου Αροανίας, εδώ και αιώνες διαγράφουν τη δική τους πορεία, κόντρα στο φθοροποιό χρόνο.
Παραδοσιακά σπίτια και εκκλησίες φτιαγμένα από τα πλούσια υλικά του χωριού (πέτρες, ασβέστη, κ.λπ.) δείχνουν την εικόνα ενός καλά προσεγμένου χωριού από τους ντόπιους, αλλά και όλους τους όπου γης Καμενιανίτες.
Η ονομασία του χωριού προέρχεται από την αρχαία λέξη Κάμινος – Καμίνια, που πολλά χρόνια πριν αλλά και μέχρι τις μέρες μας υπήρχαν άφθονα στην περιοχή, και μάλιστα αποτελούσαν προσοδοφόρο πηγή για τους κατοίκους.
Το ιστορικό παρελθόν του χωριού μαρτυρούν ευρήματα, ερείπια, καθώς και μερικά τεμάχια αρχαίων κιόνων που βρίσκονται στο «ιστορικό αλώνι του Ξενοχρήστου» ανατολικά του χωριού, όπως και σε άλλα σημεία του χωριού.
Σύμφωνα με διάφορες μαρτυρίες, ενδείξεις και συμπεράσματα στην περιοχή της Καπρίβαινας (Καπρί + βαίνω) = πέρασμα αγριογούρουνου, επιτελέστηκε από τον Ηρακλή κατά την μυθολογία η σύλληψη του Ερυμάνθιου Κάπρου. Οι κάτοικοι για να τον τιμήσουν προφανώς, έφτιαξαν στην άκρη του χωριού, γύρω από το αλώνι του Ξενοχρήστου, κάποιο μνημείο: Βωμό, επιτύμβια στήλη, κτίσμα με παράσταση του άθλου; Δεν γνωρίζουμε ακριβώς.
Στον ίδιο τούτο χώρο τον αλωνάρη του 1820 ο Καμενιανίτης Οπλαρχηγός Ξενοχρήστος Νικολόπουλος χτύπησε τον τούρκο φοροεισπράκτορα (σπαή), λέγοντας την ιστορική φράση: «Του χρόνου ουτ’ εσύ σπαής, ούτ’ εγώ φορολογούμενος!», κατόπιν σήκωσε στον ίδιο χώρο την πρώτη επαναστατική σημαία του χωριού και προετοίμασε τα παλικάρια του, που γύμναζε στην Καπρίβαινα, για την Απελευθέρωση της χώρας μας.
Από τους Καμενιάνους, που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφθεί τον οικισμό Δροβολοβού, που βρίσκεται ανάμεσα σε δένδρα με πλούσια πηγαία νερά.
Σημαντικό ενδιαφέρον εδώ παρουσιάζει το ιστορικό σπήλαιο της Παναγίας Δροβολοβού, το οποίο ήταν προχριστιανικό λατρευτικό σπήλαιο, αλλά και ένας χώρος με ένδοξο χριστιανικό και ιστορικό παρελθόν.

Σ’ αυτό έμεινε έγκλειστος ο Π. Πατρών Γερμανός από τα στρατεύματα του Γκούρα κατά τον ατυχή εμφύλιο, περί τα τέλη του 1825.
Στο Δροβολοβό διασώζεται επίσης ο πύργος των Βερροίων, κτίσμα του 1780 περίπου.
Πολλά ακόμα μπορεί να δει και να θαυμάσει ο επισκέπτης στους Καμενιάνους και τον οικισμό Δροβολοβού, στοιχεία που μαρτυρούν την πνευματικότητα και το δυναμισμό των κατοίκων. Σημειώνουμε ακόμη ότι στους Καμενιάνους λειτουργεί και το μοναδικό στην περιοχή μουσείο λαϊκού πολιτισμού.

ΔΕΣΙΝΟ

Βρίσκεται σε μια μικρή και μακρόστενη κοιλάδα, ανατολικά των Καμενιάνων. Το Δεσινό είναι ένα χωριό με έντονο παρελθόν και σημαντική συμμετοχή στους αγώνες για λευτεριά της πατρίδας μας.
Η ονομασία του χωριού είναι Ελληνική, και προέρχεται από τον αναγραμματισμό της λέξης από Στενόν σε Ντεσινό – Δεσινό. Σε πολλά παλαιά έγγραφα το συναντούμε με τη δεύτερη ονομασία, καθώς και με την ονομασία Τεσινόν. Όμως μετά το 1821 το συναντούμε με τη σημερινή του ονομασία. Πολλοί κάτοικοι του χωριού, λόγω της άγονης περιοχής αναγκάστηκαν να μετοικήσουν σε εύφορα μέρη του Ν. Ηλείας, όπου προόδευσαν. Σήμερα το χωριό, λόγω αυτής της εγκατάλειψης, είναι το μικρότερο σε κατοίκους στο Δήμο Αροανίας.
Σημαντικό κτίσμα που μπορεί να δει ο επισκέπτης, είναι η κεντρική εκκλησία του Αγ. Γεωργίου, κτίσμα του περασμένου αιώνα.

ΑΝΑΣΤΑΣΗ

Η Ανάσταση είναι ένα ηλιόλουστο χωριό, κτισμένο σε μια στενή καταπράσινη κοιλάδα πλησίον της ιστορικής Ι. Μονής Αγ. Θεοδώρων.
Από τα Καλάβρυτα απέχει 30 περίπου χιλιόμετρα και 3 περίπου χιλιόμετρα από τον κεντρικό δρόμο (Καλάβρυτα – Ψωφίδα – Ολυμπία). Πριν την Αροανία, δεξιά, υπάρχει και η σχετική πινακίδα που μας καθοδηγεί.
Το χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 840 μ.
Η ιστορία του χωριού συνδέεται άρρηκτα με την πλησίον ιστορική Μονή των Αγίων Θεοδώρων. Σημαντικό κτίσμα του χωριού, που μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει, είναι ο ναός του Αγίου Δημητρίου, κτίσμα του 19ου αιώνα.
Οι κάτοικοι διακρίνονται για την φιλοξενία τους καθώς και την έφεση που έχουν στα γλέντια και τους χορούς.

ΑΛΕΣΤΑΙΝΑ

Τα Αλέσταινα είναι και τούτο ένα μικρό γραφικό χωριό, που βρίσκεται σε μια καταπράσινη πλαγιά, μεταξύ του Αροάνιου ποταμού και της Οροσειράς των Σειρών, σε υψόμετρο 900 περίπου μ.
Από την Αθήνα απέχει 230 χιλιόμετρα περίπου, και από την Πάτρα 120. Στο χωριό Αλέσταινα μπορεί να φθάσει κανείς, ακολουθώντας τη διακλάδωση απ΄ το Σοπωτό προς το χωριό του Δήμου Παίων Χόβολη.
Τ’ Αλέσταινα διαθέτουν πολλά παραδοσιακά κτίσματα και μια όμορφη εκκλησία.

ΑΓΡΙΔΙ (ΟΝ)

Το χωριό Αγρίδι (ον) βρίσκεται επί του κεντρικού οδικού άξονα Καλάβρυτα – Ψωφίδα – Ολυμπία, 240 χιλιόμετρα απ’ την Αθήνα και 110 περίπου από την Πάτρα.
Το Αγρίδι(ον) είναι χτισμένο σε υψόμετρο 860 περίπου μ., σε μια περιοχή κατάφυτη από καστανιές και άλλα δένδρα.
Η ιστορική εξέλιξη του χωριού σίγουρα ορίζεται από τις πολλές πηγές, που τροφοδοτούσαν τον Αροάνιο, υποβραχίονα του Ελουκού, παραπόταμου του Ερύμανθου ποταμού. Τα νερά από τις πηγές αυτές κινούσαν τους πολλούς νερόμυλους, μερικοί από τους οποίους αποτελούσαν ιδιοκτησία της Ιεράς Μονής των Αγίων Θεοδώρων.
Σήμερα το χωριό παρουσιάζει μια εικόνα προόδου απ’ τους κατοίκους. Σ’ αυτό, κατά τη γνώμη μας, συμβάλλουν η διέλευση απ’ εκεί του προαναφερόμενου οδικού άξονα, αλλά προπάντων οι φιλοπρόοδοι νέοι του χωριού.

ΑΡΟΑΝΙΑ ή ΣΟΠΩΤΟ

Σ’ αυτό το μικρό μας οδοιπορικό, στα χωριά του Δήμου Αροανίας, αφήσαμε τελευταία την Αροανία, το ένδοξο Σοπωτό. Οι λόγοι είναι κατανοητοί. Η Αροανία είναι ένα από τα γραφικότερα χωριά του ομώνυμου Δήμου. Είναι ένας από τους αντιπροσωπευτικότερους οικισμούς της περιοχής. Βρίσκεται Ν.Δ. των Καλαβρύτων και συγκεκριμένα στο 32ο χιλιόμετρο του επαρχιακού δρόμου Καλάβρυτα – Ψωφίδα – Ολυμπία.
Είναι χτισμένο σε μια κατάφυτη κοιλάδα στους δυτικούς πρόποδες του Βουνού Τάρταρης, που είναι η τελευταία παραφυάδα του όρους Ερύμανθος.
Η Αροανία αποτελούσε έδρα του άλλοτε ακμάζοντος Δήμου Αροανίας, που διαλύθηκε το έτος 1912, όταν άλλαξε το σύστημα διοίκησης των χωριών από Δήμους σε κοινότητες.
Σήμερα, ένεκα τιμής και προσφοράς αυτού του χωριού, ο Δήμος έχει πάρει και πάλι την ίδια ονομασία, ενώ είναι διευρυμένος, περιλαμβάνοντας και τα χωριά του άλλοτε Δήμου Ψωφίδας.

Το Σοπωτό έχει πάμπολλα να παρουσιάσει στον επισκέπτη: Την ιστορική πορεία, το ένδοξο παρελθόν του, τους ναούς, τα παραδοσιακά σπίτια και πύργους, την περίφημη πριν την επανάσταση σχολή του Σοπωτού κ.α. Σήμερα όμως σημείο αναφοράς για το όμορφο αυτό χωριό αποτελεί ο περίφημος Ναός του Αγίου Νέου Οσιομάρτυρα Παύλου που γεννήθηκε εδώ και μαρτύρησε το έτος 1818 στην Τρίπολη.
Ο σημερινός ναός και το υπόλοιπο κτιριακό συγκρότημα (δανειστική Βιβλιοθήκη, αίθουσες συνεδρίων κ.λπ.) θα δώσουν νέα ώθηση στην ανάπτυξη της περιοχής όταν ολοκληρωθούν.
Η γραφικότητα της Αροανίας, καθώς και το υγιεινό της κλίμα, την έχουν καταστήσει σαν πόλο έλξης για τους επισκέπτες, ντόπιους και ξένους. Εδώ μπορούν να γευτούν τις νοστιμιές, τσίπουρο και άλλα προϊόντα της περιοχής στην ταβέρνα και το καφενείο, στην κεντρική πλατεία του χωριού. Ακόμη σημαντικό είναι ότι στο χωριό λειτουργεί και ξενώνας, ιδιοκτησίας του Συλλόγου Σοπωτινών ο οποίος ολοκληρώθηκε πρόσφατα. Πρέπει να τονίσουμε, ότι είναι το μοναδικό χωριό που διαθέτει ξενώνα σ’ όλο το Δήμο Αροανίας. Μακάρι το παράδειγμα αυτό να το μιμηθούν και άλλα χωριά της περιοχής μας, που δεν υστερούν σε ομορφιά, υγιεινό κλίμα και ότι άλλο μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης για τον επισκέπτη.
Οι σημαντικές μορφές της Αροανίας στα γράμματα και την πολιτική, καθώς και οι άξιοι σημερινοί συνεχιστές τους, σίγουρα προσδίδουν φήμη και αίγλη. Στοιχεία που δεν έχασε ποτέ το Σοπωτό!

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓ. ΘΕΟΔΩΡΩΝ

Η ιερά Μονή των Αγίων Θεοδώρων είναι χτισμένη σε μια απόκρυφη και καταπράσινη πλαγιά του Βουνού Ζέμπι (ανατολική παραφυάδα του μυθικού όρους Ερύμανθος), σε υψόμετρο 1000-1050 μ. περίπου. Η μονή απέχει από τα Καλάβρυτα γύρω στα 28 χιλιόμετρα. Όσο για τη διακλάδωση που οδηγεί σ’ αυτήν από τον κεντρικό δρόμο (Καλάβρυτα – Ψωφίδα – Ολυμπία), βρίσκεται δεξιά του δρόμου, πάνω από το χωριό Δρυμός ή Μοστίτσι.
Πρόσφατα ξεκίνησαν προσπάθειες διάνοιξης δρόμου και με το γειτονικό προς τη Μονή χωριό, την Ανάσταση.
Το σημαντικό αυτό μοναστήρι αποτελεί καύχημα, όχι μόνο για τα χωριά της περιοχής του Δήμου Αροανίας, αλλά και για την πατρίδα μας ευρύτερα.
Ο αδιάκοπος αγώνας του για την ανάπτυξη του μορφωτικού επιπέδου των κατοίκων της περιοχής κατά τους δύσκολους χρόνους της σκλαβιάς η συμμετοχή μοναχών στον ιερό απελευθερωτικό αγώνα του 1821 και η προσφορά υλικών αγαθών για την συντήρηση του αγώνα, είναι λίγα απ’ τα πολλά που προσέφερε αυτό το μοναστήρι στο πολυβασανισμένο γένος μας. Η θέση που του ανήκει στην ιστορία, δεν έχει ακόμη αποκατασταθεί. Και τούτο, κατά τη γνώμη μας, γιατί βρίσκεται κοντά στα ονομαστά μοναστήρια της Αγίας Λαύρας και του Μεγάλου Σπηλαίου.
Η Μονή των Αγ. Θεοδώρων, φτιαγμένη σ’ αυτή τη θέση εδώ και πολλούς αιώνες, ανακαινίστηκε σύμφωνα με τους κώδικες της το έτος 1724 από τον Αγριδιώτη μοναχό Συμεών.
Από την ανακαίνιση της μέχρι σήμερα πέρασε πολλά στάδια ακμής και παρακμής. Στις μέρες μας, ένας άλλος Αγριδιώτης, ο Καθηγούμενος Π. Γεώργιος Μαραγκός, δίνει όλη την ικμάδα του για να αποκτήσει την παλιά της αίγλη.
Καλούμαστε να του συμπαρασταθούμε.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ολοκληρώνοντας αυτό το σύντομο οδοιπορικό στα γραφικά και ιστορικά χωριά του Δήμου Αροανίας, αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση. Στο παρελθόν μου δόθηκε η ευκαιρία και προσέφερα ανάλογες πνευματικές θα ‘λεγα εργασίες, που βρήκαν ανταπόκριση απ’ όλους τους αξιαγάπητους κατοίκους της περιοχής και όχι μόνο.
Για μένα προσωπικά θα ήταν μεγαλύτερη η χαρά και η συγκίνηση αν βρισκόντουσαν άνθρωποι επιστήμονες, της ίδιας περιοχής, που θα είχαν το μεράκι και τη διάθεση να ασχοληθούν περισσότερο με τον τόπο για μια μεγαλύτερη προσφορά.
Ο ίδιος έκαμα τη δική μου προσπάθεια, την οποία αφήνω σαν παρακαταθήκη στους νέους κυρίως του τόπου καταγωγής μου.
Τέλος, το μικρό αυτό οδοιπορικό, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και ένα ποίημα μου για τα χωριά του Δήμου Αροανίας, προσφέρεται σ’ όλους εκείνους που κατάγονται από τον περήφανο και ένδοξο αυτό τόπο, και επί πλέον σ’ όλους εκείνους που καλόπιστα θα θελήσουν να τον επισκεφθούν, για να γνωρίσουν καλύτερα την ιστορία του και να θαυμάσουν την ομορφιά της μικρής αυτής γωνιάς της πατρίδας μας.

Κων/νος Νικολόπουλος – Καμενιανίτης
τ. Αντιπρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών