* Της Ξένιας Κουτσογιάννη και * του Θοδωρή Δημητρόπουλου
Σε μια εποχή, όπου σε παγκόσμιο επίπεδο θεσμοί και ηθικοί κανόνες επανεξετάζονται κι αμφισβητούνται, το όνομα ενός αρχαίου αρχιτέκτονα εμπλέκεται στον επανασχεδιασμό των θεμελίων της σύγχρονης πολιτικής ζωής του τόπου. Θα το επιτρέψουμε;
Το όνομα του ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ, του αρχαίου αρχιτέκτονα της Ακρόπολης των Αθηνών, βρίσκεται στην καθημερινή κουβέντα σχεδόν όλων όσων ασχολούνται με
την τοπική αυτοδιοίκηση. Το σχέδιο, συζητήθηκε, κρίθηκε, κατακρίθηκε, επαινέθηκε, κατηγορήθηκε πάρα πολύ κι από πάρα πολλούς και τελικά παρά τις σφοδρές αντιπαραθέσεις έγινε νόμος του κράτους.
Όμως εκτός από το προφανές, την κάθετη βαθιά και ριζική αλλαγή στον αυτοδιοικητικό χάρτη, ο ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ εισάγει νέες μορφές ελέγχου της Δημοτικής Αρχής οι οποίες εξακολουθούν να ξεσηκώνουν θύελλες.
Φως στην αδιαφάνεια
- Δήμαρχος κι αντιδήμαρχος υποχρεούνται να απαντούν εγγράφως ή προφορικώς, στα ερωτήματα που τους υποβάλλουν τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου (άρ. 61)
- Οι δημοτικοί σύμβουλοι μπορούν να ζητούν πληροφορίες και στοιχεία, χρήσιμα για την άσκηση των καθηκόντων του, τα οποία ο δήμαρχος οφείλει να παρέχει (άρ. 69)
- Ο δήμος οφείλει να διαθέτει επίσημη ιστοσελίδα στην οποία να αναρτώνται όλες οι αποφάσεις των οργάνων του (άρ. 71)
- Η οικονομική επιτροπή -όργανο παρακολούθησης κι ελέγχου- συντάσσει τον προϋπολογισμό κι ελέγχει την υλοποίησή του, δημοσιεύοντας υποχρεωτικά στην ιστοσελίδα του δήμου, έκθεση στην οποία καταχωρούνται και παρατηρήσεις της μειοψηφίας (άρ 72)
- Στους δήμους πάνω από 10.000 κατοίκους συγκροτείται δημοτική επιτροπή διαβούλευσης, με συμβουλευτικές αρμοδιότητες, από εκπροσώπους φορέων της τοπικής κοινωνίας (άρ 76)
- Στους δήμους πάνω από 20.000 κατοίκους, επιλέγεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και μετά από προκήρυξη στην ιστοσελίδα του δήμου, πρόσωπο εγνωσμένου κύρους και εμπειρίας, ως συμπαραστάτης του δημότη και της επιχείρησης (άρ.77)
Είναι απαραίτητοι όλα αυτά;
Επί σειρά ετών στην ετήσια έκθεση του προϊστάμενου των Ελεγκτών Δημοσίας Διοίκησης, οι Οργανισμοί Τοπικής αυτοδιοίκησης φιγουράρουν στις πρώτες θέσεις ως κέντρα αυθαιρεσίας, κακοδιαχείρισης, σπατάλης, διαπλοκής και κακοδιοίκησης αφού ο τρόπος λειτουργίας τους, τούς καθιστά «ξέφραγα αμπέλια»
Τα παράδοξο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Ακόμη και αν ο Δήμαρχος χάσει την υποστήριξη του 51% του συνόλου των δημοτικών συμβούλων εξακολουθεί να δημαρχεύει, κάτι που για μια κυβέρνηση είναι αδύνατον. Σαν αποτέλεσμα αυτού του παράδοξου, ελλείψει ουσιαστικού οργάνου ελέγχου της εκτελεστικής εξουσίας των Δήμων, είναι τελικά φυσικό, κάποιοι επιρρεπείς προς το προσωπικό κέρδος Δήμαρχοι, να ελέγχονται από ιδιοτελή τοπικά συμφέροντα μιας και την «πίτα» την μοιράζουν αποκλειστικά και μόνο αυτοί, χωρίς ουσιαστικό έλεγχο, αφού οι δημοτικοί σύμβουλοι που θέλουν να αντισταθούν στην όποια διαπλοκή κινδυνεύουν πάντα να απομονωθούν.
Οι νεωτερισμοί του ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ;
Ο ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ, ταράζει τα νερά και προσπαθεί να εξασφαλίσει διαφάνεια, διαύγεια, προστασία από την κακοδιαχείριση, την αυθαιρεσία, την σπατάλη και τις πελατειακές σχέσεις. Έτσι μετατρέπει τους δήμους σε δοκιμαστικούς σωλήνες και επιχειρεί το συναρπαστικότατο πείραμα της συμμετοχικής δημοκρατίας!
Δεν εισάγει «την δεδηλωμένη της πλειοψηφίας» γιατί κάτι τέτοιο θα ενίσχυε την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, θα οδηγούσε σε σπατάλη πόρων και ακυβερνησία αφού κάθε φορά που οι δήμαρχοι θα έχαναν την πλειοψηφία των. Δημ. Συμβούλων, θα έπρεπε να κάνουν εκλογές. Εισάγει νέους θεσμούς (επιτροπή διαβούλευσης – συμπαραστάτη του δημότη) που δίνουν ρόλο και λόγο στις κοινωνικές ομάδες, απελευθερώνοντας κι αξιοποιώντας τους ανθρώπινους πόρους και την δημιουργικότητα της κοινωνίας ώστε σταδιακά να μετασχηματιστεί η αντιπροσωπευτική δημοκρατία σε συμμετοχική, κλειδί για τη διαφάνεια αλλά και μια μελλοντική, βαθύτερη μεταρρύθμιση.
Συμμετοχική δημοκρατία
Τα πολιτεύματα που δικαιούνται να αυτοαποκαλούνται δημοκρατικά οφείλουν να στηρίζονται στη συμμετοχή των πολιτών και την ευρεία εμπλοκή τους στη διαχείριση των κοινών. Σε αντίθεση, οι παραδοσιακές αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες τείνουν να περιορίζουν τη συμμετοχή των πολιτών και να αναδεικνύουν αντιπροσώπους οποίοι, εκ των πραγμάτων, απαρτίζουν μία επαγγελματική ολιγαρχία που αποφασίζει για όλα τα ζητήματα.
Στον αντίποδα, η άμεση δημοκρατία, γνωστή και με τον όρο καθαρή δημοκρατία, η εξουσία εδράζεται στη συνέλευση όλων των πολιτών που συμμετέχουν σ’ αυτήν. -Ουτοπική προϋπόθεση για τις σύγχρονες πολυανθρωπότατες κοινωνίες-.
Ανάμεσά τους βρίσκεται η συμμετοχική δημοκρατία η οποία προσπαθεί να εισάγει στο αντιπροσωπευτικό σύστημα χαρακτηριστικά άμεσης δημοκρατίας, ώστε τελικά να διευρύνει το πλήθος των ανθρώπων που έχουν πρόσβαση στις πολιτικές διεργασίες λήψης αποφάσεων.
Η δυναμική της Κοινωνία Πολιτών
Ο ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ οραματίζεται την συμμετοχική δημοκρατία και προσφέρει στους δημότες τα εργαλεία για την άμεση ενασχόλησή τους τόσο στη διαμόρφωση όσο και την λήψη των αποφάσεων που τους αφορούν, με διπλό στόχο. Από την μια την δημοκρατικότερη διοίκηση των δήμων κι από την άλλη την διαφάνεια στη διαχείριση. Όμως οι δημοτικοί άρχοντες βλέπουν μόνον την μια πλευρά κι αντί να αξιοποιήσουν τα καινούργια εργαλεία, τα μεταφράζουν χρησιμοποιώντας το γνωστό παλιό λεξικό της διαπλοκής.
«Σιγά μη βάλω κάποιους πάνω από κεφάλι μου για να με ελέγχουν!»
Κι όμως! Αν οι θεσμοί αξιολογηθούν κι αξιοποιηθούν σωστά, προσφέρουν στους δήμους πανίσχυρα γνωμοδοτικά εργαλεία που μπορούν να καταστήσουν αποτελεσματικότατο το δημοτικό έργο και τους δημάρχους λαοπρόβλητους και λαοφιλείς τοπικούς ευεργέτες!
Διλήμματα
Σε όλα τα δημοτικά συμβούλια, οι περισσότεροι υποψήφιοι «Συμπαραστάτες του δημότη» βάζουν στο μάτι την παχυλή αμοιβή και δίνουν έμφαση στην επίλυση προβλημάτων και διαφορών, παραβλέποντας και απαξιώνοντας το γνωμοδοτικό χαρακτήρα του θεσμού.
Άλλος είναι ο στόχος του ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ κι ο ρόλος του «Συμπαραστάτη». Ο ρόλος του είναι να λειτουργεί συμβουλευτικά, σαν συνεκτικό υλικό ανάμεσα στην κοινωνία πολιτών, την επιτροπή διαβούλευσης και το Δημ. Συμβ. ώστε τελικά το δικό σας έργο σας να γεννιέται από τους πολίτες και να απευθύνεται στους πολίτες.
Κύριοι, αν εκλέξετε τον «Συμπαραστάτη» με στόχευση να λύνει αυτός τα «προβλήματα» των δημοτών, επί της ουσία ακυρώνεται τους εαυτούς σας και το Δημ. Συμβ. αφού η επίλυση των προβλημάτων αποτελεί δικό σας έργο.
Αν μαγειρέψετε τη σύνθεση και απαξιώσετε το έργο της επιτροπής διαβούλευσης, θα αλλοιώσετε μια χρήσιμη, αμφίδρομη κι αξιόπιστη γραμμή επικοινωνίας και θα βγείτε χαμένοι διπλά. Από τη μια θα χάσετε τη πρωτογενή πληροφόρηση για το τι συμβαίνει στο δήμο σας και από την άλλη θα χάσετε τη δυνατότητα της άμεσης πληροφόρηση της κοινής γνώμης για το έργο που εσείς επιτελείτε.
Αφιερώστε λίγο χρόνο αγαπητοί αιρετοί!
Αναλογήστε το καλό του δήμου.
Αποσυνδέστε την τοπική αυτοδιοίκηση από αμαρτίες του παρελθόντος.
Είναι άδικο να υποβαθμιστούν άδοξα νεωτεριστικοί θεσμοί και να θυσιαστούν σε σκοτεινές επιδιώξεις μακριά από τη φιλοσοφία που επέβαλε τη δημιουργία τους.
* Ξένια Κουτσογιάννη, οικονομολόγος – δημοσιογράφος, μέλος ΕΣΗΕΑ, μέλος της ομάδας εθελοντών δημοσιογράφων του Πανελλήνιου ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟΥ Οργανώσεων Κοινωνίας Πολιτών
* Θοδωρής Δημητρόπουλος, νομικός, αντιπρόεδρος Εταιρείας Ελλήνων ευεργετών.
