Σεμινάριο του Πανελληνίου Παρατηρητηρίου κοινωνίας πολιτών.

Το ζήτημα των επιτροπών διαβούλευσης στους Δήμους που εισήχθη με το νόμο “Καλλικράτη” έχει προκαλέσει ήδη την ανάγκη για μια σειρά προϋποθέσεις ώστε να λειτουργήσουν αυτές οι επιτροπές στην πράξη.

Οι προϋποθέσεις αυτές είναι αφ’ ενός η ουσιαστική συμμετοχή και με περιεχόμενο των εκπροσώπων των κοινωνικών φορέων στις επιτροπές και αφ’ ετέρου η ουσιαστική αναγνώριση του ρόλου τους μέσα στην αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση με σκοπό την συμμετοχική δημοκρατία σε τοπικό επίπεδο.

Όμως, διαπιστώνουμε ότι ο ρόλος αυτός δεν έχει πλήρως κατανοηθεί. Θεωρούμε ότι μπορεί ν’ αντιμετωπιστεί με την ουσιαστική παρέμβαση των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών.

Παράλληλα, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι ο Καλλικράτης εισάγει ένα πολύ σοβαρό νέο θεσμό συμμετοχικής δημοκρατίας την μεσα από την επιτροπή διαβούλευσης. Ένας δήμος, που εμβαθύνει σε αυτό και λειτουργεί ουσιαστικά η επιτροπή διαβούλευσης θα μπορούσε να ενισχύσει κατά 20% την αποτελεσματικότητα και την τοπική ανάπτυξη αξιοποιώντας το κοινωνικό κεφάλαιο μέσα από αυτή τη δυναμική σχέση με την κοινωνία πολιτών.

Αυτό μπορεί να γίνει στην εύρεση πόρων και ανθρώπινων και κοινωνικού κεφαλαίου αλλά και χρηματικών πόρων μέσω των ευρωπαϊκών προγραμμάτων, μέσω του ΕΣΠΑ διότι, αυτός ο δήμος που αξιοποιεί τους ανθρώπινους πόρους θα γίνει ικανός να μπει ανταγωνιστικά στο πεδίο και ιδιαίτερα να κάνει πολιτικές εκεί που οι περισσότεροι δήμοι χωλαίνουν, δηλ. στο περιβάλλον, στην κοινωνική οικονομία, στους θεσμούς αλληλεγγύης. Μ’ αυτό το τρόπο άλλωστε μπορεί να δοθεί και η απάντηση στην κρίση και στην λιτότητα. Οι περισσότεροι δήμοι έχουν ήδη και λένε το πρόσχημα ότι είμαστε σε περίοδο λιτότητας άρα θα πάμε στα τελείως απαραίτητα και το πρώτο πράγμα που κόβουν είναι την ανάπτυξη σε όλα τα πεδία.

Όμως, υπάρχει και ένα άλλο κομμάτι που αν αφιερώσεις έστω το 10% των διαθέσιμων πόρων θα μπορούσε ένας δήμος να προετοιμαστεί κατάλληλα ώστε να απορροφήσει τους έκτακτους πόρους για την ανάπτυξη και την κοινωνική του μερίμνα και αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς ώριμες μελέτες ενώ είναι προφανές ότι η συμμετοχή της κοινωνίας ενισχύει το επιχειρηματικό υποκείμενο για τέτοια προγράμματα.

Εφόσον δεν επενδύουμε στην καινοτομία και στο περιβάλλον θα έχουμε ως αποτέλεσμα να μεταφέρονται οι πόροι στο ανώτερο επίπεδο διοίκησης σε έργα τα οποία δεν έχουν τίποτα να κάνουν με το περιβάλλον, δεν έχουν τίποτα να κάνουν με την κοινωνική οικονομία, αυτό θα είναι μειονέκτημα για το δήμο. Όταν οι πόροι πηγαίνουν πάντα για τέτοιου είδους κεντρικές υποδομές χωρίς να βλέπουμε τα άλλα τα απαραίτητα της πόλης, τις προτεραιότητες της Αττικής για παράδειγμα στο περιβάλλον δεν μπορούμε να έχουμε βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη.

Η υπερδόμηση η οποία έχει γίνει, στο αστικό περιβάλλον είναι ένα στρεβλό μοντέλο και είναι αιτία πολλών δεινών κακών και τελικά οικονομικής ανέχειας. Η οικονομία αυτή που αναπτύσσεται, αναπτύσσεται σε ορισμένα πεδία και δεν προάγει άλλα πεδία που ενδεχομένως είναι απαραίτητα για να έχουμε αειφορία.

Ο δήμος που δεν επενδύει στο περιβάλλον καθόλου και στην κοινωνική οικονομία, δημιουργεί κοινωνικό, οικονομικό αποκλεισμό σε μια σειρά από στρώματα που είναι πιο αδύναμα κυρίως αλλά και σε επαγγέλματα. Δεν διευκολύνει την καινοτομία. Επομένως ένας δήμος που θέλει να σκέφτεται για τους πολίτες του που θέλει να είναι προοδευτικός πρέπει να σκεφτεί και άλλους τρόπους επενδύσεων που θα ενταχθούν μέσα και οι κοινωνικά και οικονομικά αποκλεισμένοι.

Το κομμάτι του εθελοντισμού, έχει άμεση σχέση και με την κοινωνία των πολιτών. Σημαίνει ότι σε μία δράση δεν έχουμε μόνο τους πόρους τους δημόσιους που επενδύονται για την ανάπτυξη έχουμε και τους ανθρώπινους κοινωνικούς πόρους που επενδύονται σε ένα πρόγραμμα, δηλαδή έχουμε τον εθελοντισμό που έρχεται να θέσει, να προσθέσει και να πολλαπλασιάσει τελικά την επένδυση. Πρέπει να προσθέσουμε σε αυτούς τους πόρους που έχουμε στην τοπική αυτοδιοίκηση και τους εθελοντικούς κοινοτικούς πόρους για να έχουμε ανάπτυξη.

Ένας δήμος επινοεί καταρχήν το προαπαιτούμενο πως θα αξιοποιήσει τους συμπολίτες να βοηθήσουν στην επιμόρφωση. Ένα το κρατούμενο. Δεύτερον, ο δήμος μπορεί να αξιοποιήσει το κοινωνικό κεφάλαιο μέσα από την δικτύωση. Εύκολα οι οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και οι εθελοντές μπορούν να συμμετέχουν στο να έχουμε περισσότερη πληροφόρηση, περισσότερη διάχυση πληροφόρησης προς τα κάτω και για να δημιουργηθεί ένα σύστημα οριζόντιας επικοινωνίας στο δήμο για κάποιες εκστρατείες, είτε πρόκειται για απλές εκστρατείες, δηλαδή να φυτέψουμε δέντρα, είτε για άλλες εθελοντικές εκστρατείες.

Αυτό είναι εφικτό και δεν μπορεί να κοστίσει σχεδόν τίποτα, εάν υπάρχει η επινόηση και αν γίνει αντικείμενο της επιτροπής διαβούλευσης ώστε όχι μόνο οι 50 που θα είναι στην επιτροπή διαβούλευσης, αλλά όλοι οι ενεργοί πολίτες που είναι οργανωμένοι σε μια οποιαδήποτε συλλογικότητα να είναι δικτυωμένοι, ώστε όταν ο δήμος θα θέλει να κάνει μια εκστρατεία σε ένα πεδίο κοινωνικής ευαισθησίας αυτομάτως να μπορεί να κινητοποιεί το 30% του δυναμικού των δημοτών ενός δήμου.Η συμμετοχή δημοκρατία δεν είναι πολυτέλεια. Είναι όρος μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας μιας κοινωνίας.

Οι κοινωνίες οι οποίες έχουν 10% δείκτη κοινωνική οικονομία δεν έχουν κανένα πρόβλημα. Οι κοινωνίες οι οποίες είναι στο 2%-3% όπως είναι η Ελλάδα, έχουν πρόβλημα. Διότι η κοινωνική οικονομία συμβάλλει στην κοινωνική ισορροπία και είναι ένας επιπρόσθετος κοινωνικός πόρος μέσα στην οικονομία.

Αν συλλάβουμε αυτή τη βασική αρχή τότε θα έχουμε δώσει στον δήμο μας μία ώθηση 20% παραπάνω σε ανθρώπινους και κοινωνικούς πόρους διότι οι ανθρώπινοι πόροι μέσω μιας διαδικασίας αναπτυξιακής μετασχηματίζονται σε οικονομικούς πόρους.

Δεν είναι επινόηση δική μου είναι πλέον πραγματιστικό φαινόμενο στην Ευρώπη.Αυτό το πραγματιστικό φαινόμενο προωθούμε, την κατανόηση του, και ως “Παρατηρητήριο της Κοινωνίας Πολιτών” αναπτύσσουμε μαζί με το “Έργο Πολιτών” δράσεις.

Θέλουμε να το κάνουμε συνείδηση στην τοπική κοινωνία και συνείδηση δίνοντας συμπαράσταση σε κάθε επιτροπή διαβούλευσης δήμου που θα το θελήσει. Διότι το “παρατηρητήριο” εκ των πραγμάτων μπορεί να δίνει πληροφόρηση και γενικότερη αλλά και εξειδικευμένη σε αυτά τα θέματα σε κάθε επιτροπή διαβούλευσης. Και πως μπορεί να τη δίνει; Από όλες τις ομάδες λειτουργεί μια δεξαμενής γνώσης. Από όλες τις ομάδες έρχεται μία πληροφόρηση, γράφονται κείμενα, συγκεντρώνονται και αυτά ξανά διαχέονται. Και ο στόχος μας είναι σε κάθε επιτροπή διαβούλευσης ανά την επικράτεια, όλη αυτή η γνώση να περνάει αυτομάτως μέσα από το διαδίκτυο.

Θέλουμε αυτό το σεμινάριο και αυτή η σχέση της κοινωνίας να έχει πρακτικά αποτελέσματα. Και το πρώτο πρακτικό αποτέλεσμα που μπορεί να έχει σε σας είναι να δημιουργηθεί σε κάθε δήμο και σε κάθε επιτροπή διαβούλευσης αυτή η δικτύωση διάδοσης περιεχομένου καλών πρακτικών. Είναι πανεύκολο, υπάρχει το σχέδιο, υπάρχουν συνεργάτες που μπορούν να σας βοηθήσουν και από το παρατηρητήριο να δημιουργήσετε ένα δίκτυο επικοινωνίας με όλους τους πολίτες. Το δεύτερο πρακτικό αποτέλεσμα είναι να γίνει ένα πρόγραμμα πλέον επιχορηγούμενο και θα υπάρξουν είτε από την κοινωνία της πληροφορίας είτε από το περιβάλλον είτε από το ΠΕΠ, ένα πρόγραμμα συμμετοχής δήμου και κοινωνίας πολιτών για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας.

Ένας άλλος πρακτικός στόχος θα μπορούσε να είναι πως η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να κάνει ένα πρόγραμμα συνεργασίας δήμου είτε στην αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας και άλλων συγκριτικών πλεονεκτημάτων με ιδιώτες και με τη συμμετοχή της κοινωνίας πολιτών.

Για να σας δώσω ένα παράδειγμα για το τελευταίο, και για το πως μπορούν οι αγροτικοί δήμοι να ενισχυθούν με πρωτοβουλίες που ξεκινάνε από τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών, έχω ήδη μια εμπειρία που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ένα πρόγραμμα στην Πελοπόννησο που συμμετέχουν αρκετοί δήμοι από τις Μυκήνες μέχρι την Αρχαία Ολυμπία, το πρόγραμμα λέγεται “Τόποι, Μύθοι και Άθλοι του Ηρακλή” και αυτό έχει σκοπό να αναδείξει την Μυκηναϊκή πολιτιστική κληρονομιά έχοντας ως βάση ένα μεγάλο brand name της ελληνική μυθολογίας που είναι ο Ηρακλής και ενδιαφέρει πέρα από την Ελλάδα. Είναι παγκόσμιο brand name και έχουμε υπόψη τα θεματικά πάρκα που έχουν γίνει σε άλλες χώρες όπως στην Ευρώπη και στην Αμερική και για τον ίδιο τον Ηρακλή, το πάρκο αστερίξ κλπ. Τώρα που έχουν συγκεντρωθεί σε 4 δήμους αυτές οι περιοχές έχει διευκολυνθεί αυτό, θα μπορεί να γίνει ένα θεματικό πάρκο σε κάθε δήμο αλλά και μικροί οικισμοί, αντίγραφα της μυκηναϊκής αρχιτεκτονικής.

Σε αυτό το πρόγραμμα έχει υπάρξει ήδη ενδιαφέρον ιδιωτών και ξένου κεφαλαίου. Δηλαδή πέρα από τον κάθε δήμο που μπορεί να αναδείξει τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα υπάρχει και ενδιαφέρον επενδύσεων από ιδιώτες. Επίσης οι οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών όπου συμμετέχουν, πάνω από 100, μπορούν να έχουν ένα ρόλο στο καθαρά πολιτιστικό και περιβαλλοντικό κομμάτι και των εκδηλώσεων πολιτισμού και της οικολογίας, καθώς αυτή η διαδρομή, μπορεί να γίνει και μια πολιτιστική οικοδιαδρομή από το ένα άκρο της Πελοποννήσου στο άλλο.

Ο κάθε τόπος έχει ένα δικό του συγκριτικό πλεονέκτημα για τον πολιτιστικό ποιοτικό τουρισμό, τον αγροτουρισμό, οικοτουρισμό και όλοι φυσικά έχουν δυνατότητα να αναπτύξουν την πράσινη και κοινωνική οικονομία στην βάση της οριζόντιας συνεργασίας Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών.

ΤΟΠΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 

Για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης των πόρων στη τοπική αυτοδιοίκηση.

Ένας τρόπος μόνο υπάρχει για να καταπολεμηθεί η διαφθορά και η κακοδιαχείριση των πόρων στην τοπική αυτοδιοίκηση που καταλαμβάνει πρώτη θέση ανάμεσα στους θεσμούς της πολιτείας. Να δημιουργηθούν παντού κοινωνικές συμπράξεις και τοπικά κινήματα συμμετοχικής δημοκρατίας με ενεργούς πολίτες ώστε η εξουσία του δήμου να προκύπτει πραγματικά από τους δημότες και όχι από τους χρηματοδότες.

Τοπικά κινήματα συμμετοχικής Δημοκρατίας ως αντιστάθμισμα διαφάνειας και ελέγχου απέναντι στο σφετερισμό της εκπροσώπησης και της τοπικής διαπλοκής με τα άνομα συμφέροντα που ροκανίζουν τελικά τους πόρους.

Τοπικά κινήματα τα οποία θα συμβάλλουν αποφασιστικά στην διαβούλευση με τοπικές συνελεύσεις και τοπικά δημοψηφίσματα και όχι διακοσμητικά όπως ερμηνεύουν πολλές δημοτικές πλειοψηφίες τον «Καλλικράτη». Τοπικά κινήματα που απελευθερώνουν τους ανθρώπινους πόρους και την δημιουργικότητα της κοινωνίας.

Γιατί αυτό που συμβαίνει σήμερα, ακόμη και μετά το ξεκίνημα της τεχνοκρατικής μεταρρύθμισης «Καλλικράτης» είναι ότι έχουμε το ίδιο φαινόμενο πελατειακών σχέσεων με αναπροσαρμογή της τοπικής διαπλοκής. Με το πρόγραμμα Καλλικράτης».Nαι μεν γίνεται σημαντική εξοικονόμηση πόρων από τον περιορισμό των αιρετών και υπαλλήλων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά το πρόβλημα του σφετερισμού της εκπροσώπησης που είναι πρόβλημα γενικότερα της κρίσης της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας παραμένει το ίδιο χαρακτηριστικό και βασανιστικό μιας παρακμιακής κατάστασης.