Η Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα να διαθέτει μια ενδιαφέρουσα ποικιλία δασών αναλογικά με την έκτασή της: από τα εύκρατα δάση της βόρειας Ελλάδας ως τις μεμονωμένες συστάδες τροπικών δέντρων που παρατηρούμε στη νότια περιοχή της χώρας μας.
Αυτή η ποικιλομορφία οικοσυστημάτων οφείλεται στο έντονο ανάγλυφο, στη γεωγραφική θέση της χώρας ανάμεσα σε τρεις ηπείρους και βέβαια στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των τελευταίων παγετώνων η Ελλάδα δεν είχε καλυφθεί από πάγους, με αποτέλεσμα να γίνει ιδανικός τόπος ανάπτυξης για πολλά βορειοευρωπαϊκά είδη δέντρων που διασταυρώθηκαν με τα ντόπια είδη και προσαρμόστηκαν στις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες.
Τα περισσότερα ελληνικά δάση χαρακτηρίζονται ως μεσογειακά. Πρόκειται για οικοσυστήματα που είναι προσαρμοσμένα σε ξηρά καλοκαίρια και σε ψυχρούς χειμώνες. Πολλά είναι τα σπάνια και ενδημικά είδη δέντρων που απαντώνται εδώ, όπως το κεφαλλονίτικο έλατο, το ρόμπολο και η αμπελίτσα, καθώς και τα δέντρα που εξαπλώνονται σε όλη την Ευρώπη, όπως το δασικό πεύκο, η ερυθρελάτη και η οξιά. Πολυάριθμα και σπάνια πουλιά, ερπετά και έντομα ζουν στα ελληνικά δάση καθώς και ποικίλα θηλαστικά, από τα οποία τα πιο γνωστά σε όλους μας είναι η καφέ αρκούδα, ο αγριόγατος, το τσακάλι, ο λύκος και ο ασβός.
Στην Ελλάδα υπάρχουν δέκα μεγάλες δασικές περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ως εθνικοί δρυμοί, η έκταση των οποίων καλύπτει 650.000 στρέμματα. Αυτές οι δασικές εκτάσεις είναι οι ακόλουθες:
1. Εθνικός δρυμός Πάρνηθας: έχει έκταση 38.000 στρέμματα και βρίσκεται στο βουνό της Πάρνηθας δίπλα στην Αθήνα˙ αποτελείται κυρίως από έλατα και πεύκα ενώ στα ρέματά του φυτρώνουν πλατάνια, λεύκες και ιτιές.
2. Εθνικός δρυμός Σουνίου: βρίσκεται στο ν.α. άκρο της Αττικής και έχει έκταση 35.000 στρέμματα˙ καλύπτεται από πεύκα και θαμνώδη βλάστηση.
3. Εθνικός δρυμός Ολύμπου: βρίσκεται στο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, έχει έκταση 40.000 στρέμματα με έλατα, δρύες κι οξιές, με ρέματα, φαράγγια και οροπέδια˙ το 1981 ανακηρύχθηκε από την Unesco ως «Απόθεμα της βιόσφαιρας».
4. Εθνικός δρυμός Παρνασσού: βρίσκεται στο βουνό του Παρνασσού, έχει έκταση 36.000 στρέμματα και καλύπτεται από έλατα και πολλά σπάνια φυτά.
5. Εθνικός δρυμός Πίνδου: βρίσκεται στα Γρεβενά και έχει έκταση πάνω από 100.000 στρέμματα˙ καλύπτεται από μεγάλα δάση με πεύκα και οξιές και από παραποτάμια βλάστηση με ιτιές και πλατάνια˙ είναι ίσως ο πιο σημαντικός βιότοπος για την καφέ αρκούδα στη χώρα μας.
6. Εθνικός δρυμός Πρεσπών: περιλαμβάνει τη Μικρή Πρέσπα και το ελληνικό τμήμα της Μεγάλης Πρέσπας, καθώς και τις εκτάσεις που καλύπτουν τα βουνά Τρικλάρι και Βαρνούντας˙ έχει έκταση 200.000 στρέμματα με δρύες, σφενδάμια, λεύκες, σημίδες και στα ψηλότερα σημεία του έλατα και οξιές.
7. Εθνικός δρυμός Οίτης: καλύπτει το ομώνυμο βουνό στη νότια κοιλάδα του Σπερχειού, με έκταση 70.000 στρέμματα˙ καλύπτεται από δάση ελάτου, θαμνώδεις εκτάσεις και πολλά λιβάδια.
8. Εθνικός δρυμός Βίκου-Αώου: απλώνεται από το φαράγγι του Βίκου ως τη χαράδρα του Αώου ποταμού με έκταση 120.000 στρέμματα και με δάση που περιλαμβάνουν δρύες, φλαμουριές, πεύκα, έλατα, οξιές και πολλά φαρμακευτικά φυτά, ενώ στα ποτάμια της περιοχής ζουν πέστροφες και πολλά είδη ψαριών.
9. Ενικός δρυμός Σαμαριάς: είναι το δάσος που καλύπτει τα Λευκά Όπη της Κρήτης και είναι γνωστό ως το φαράγγι της Σαμαριάς, με έκταση 50.000 στρέμματα˙ έχει βαθιές χαράδρες, πολλά ρέματα και πηγές καθώς και δάση από κυπαρίσσια, πεύκα και πουρνάρια˙ το 1981 ανακυρήχθηκε από την Unesco ως «Απόθεμα της βιόσφαιρας».
10. Εθνικός δρυμός Αίνου: βρίσκεται στην Κεφαλλονιά και έχει έκταση 28.000 στρέμματα, με βλάστηση που αποτελείται κυρίως από έλατα και πολλά ενδημικά φυτά.
Τα ελληνικά δάση, όπως συμβαίνει με τα δάση ολόκληρου του πλανήτη, αντιμετωπίζουν πολλαπλές απειλές:
1. Οι ποικίλες ανθρώπινες δραστηριότητες που κάνουν χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας και η ολοένα αυξανόμενη οικιστική επέκταση ασκούν καταστρεπτική πίεση στα δάση της χώρας μας, τα οποία αντικαθίστανται σιγά σιγά από αστικές και τουριστικές εκτάσεις. Εδώ θα πρέπει να αναφερθούμε στην απρογραμμάτιστη ανάπτυξη: μεγάλα κτίρια, εκτεταμένες κατασκευές, οδικά δίκτυα και πολλά σύγχρονα έργα γίνονται χωρίς σοβαρή μελέτη και προγραμματισμό που θα σέβεται πρώτα από όλα το φυσικό περιβάλλον.
2. Σημαντικός παράγοντας καταστροφής των δασών μας είναι και οι δασικές πυρκαγιές και οι καταπατήσεις που τις ακολουθούν.
3. Αξιοσημείωτη είναι και η απειλή από την υπερβόσκηση, αφού στη χώρα μας εκτρέφονται ελεύθερα πολύ περισσότερα αιγοπρόβατα από εκείνα που μπορούν να συντηρηθούν στα λιβάδια μας. Η ανεξέλεγκτη βοσκή, ιδιαίτερα μετά τη εκδήλωση πυρκαγιάς, παρεμποδίζει τη φυσική αναγέννηση των δασών, με αποτέλεσμα το έδαφος να διαβρώνεται.
4. Τέλος, το ανεξέλεγκτο κυνήγι και η λαθραία υλοτομία αποτελούν εξίσου σοβαρές απειλές για τα δάση μας και για τα είδη που ζουν σ’ αυτά.
Δυστυχώς οι νόμοι δείχνουν ανίκανοι να προστατέψουν ουσιαστικά τα ελληνικά δάση. Οι κυριότερες αιτίες είναι οι εξής:
1. Η ανυπαρξία εθνικής δασικής στρατηγικής.
2. Η ασαφής νομοθεσία που αφήνει οργανωμένα συμφέροντα καταπατητών να δρουν ανενόχλητα.
3. Η ελλιπής χρηματοδότηση για δασικές έρευνες και η έλειψη πόρων και προσωπικού από τη Δασική Υπηρεσία
Πηγή:http://lyk-kontar.pie.sch.gr/GreekForests_and_dangers.htm
Προστασία δασών
Είναι διαπιστωμένο ότι η κλιματική αλλαγή θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στις συνθήκες ανάπτυξης και εξέλιξης των δασών της Ευρώπης. Στη χώρα μας έχει καταγραφεί εισχώρηση ξηρανθεκτικών και εύφλεκτων δασικών ειδών σε ορεινά δάση και αυτό θα έχει επίδραση στην ανάπτυξη και εξέλιξη των δασικών πυρκαγιών.
Η κλιματική αλλαγή είναι πολύ πιθανό να αυξήσει τη διάρκεια της περιόδου των δασικών πυρκαγιών με τις παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας και την αύξηση της θερμοκρασίας καθώς και να διευρύνει τις επικίνδυνες προς ανάφλεξη εκτάσεις. Οι ακραίες συνθήκες έχουν αυξηθεί σε πολλές περιοχές και συνεπώς η πιθανότητα για μεγάλες πυρκαγιές είναι πολύ ισχυρή. Η αντιμετώπιση πλέον των δασικών πυρκαγιών κάτω από αυτές τις συνθήκες καθίσταται πολύ δύσκολη και για αυτό κρίνεται σκόπιμο να επενδύσουμε περισσότερο στην πρόληψη παρά στην καταστολή, για καλύτερα αποτελέσματα με ελάχιστο συγκριτικά κόστος.
Πρόληψη δασικών πυρκαγιών
Ο καλύτερος τρόπος καταπολέμησης των δασικών πυρκαγιών είναι η εξάλειψη των κινδύνων που τις προκαλούν. Οι κίνδυνοι των δασικών πυρκαγιών χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
Φυσικοί κίνδυνοι
• Μεγάλη συγκέντρωση και σύνθεση αναφλέξιμου υλικού, όπως ξερά φύλλα, πευκοβελόνες, ξερά κλαδιά, θαμνώδες αναφλέξιμο υλικό κλπ.
• Δάση εύφλεκτων δασικών ειδών με ελάχιστη υγρασία, όπως δάση χαλεπίου πεύκης, αειφύλλων – πλατυφύλλων (πουρνάρι, σχίνος, αγριελιά, κλπ), φρυγανότοποι.
• Αδιαπέραστα ή απρόσιτα δάση, χωρίς δρόμους και μονοπάτια.
• Ισχυροί και ξεροί άνεμοι (μελτέμια) και υψηλές θερμοκρασίες
Ανθρωπογενείς κίνδυνοι
• Το άναμμα φωτιάς μέσα σε κατασκηνώσεις ή χώρους αναψυχής χωρίς τη λήψη προληπτικών μέτρων.
• Υπολείμματα υλοτομιών κοντά σε δασικούς δρόμους μεγάλης κυκλοφορίας.
• Σκουπιδότοποι και σωροί απορριμμάτων γύρω από οικιστικές και βιομηχανικές περιοχές κοντά στα δάση.
• Μεταλλεία, πριστήρια και άλλες εμπορικές εγκαταστάσεις κοντά σε δάση.
• Κάψιμο αγροτικών υπολειμμάτων, καλαμιάς, κλαδιών κλπ.
• Απρόσεκτη χρήση του τσιγάρου μέσα στο δάσος.
Για την εξάλειψη όλων αυτών των κινδύνων η Δασική Υπηρεσία προβαίνει κάθε χρόνο στις παρακάτω ενέργειες:
• Στους καθαρισμούς των δασών από της ξερή βιομάζα κατά μήκος πολυσύχναστων δασικών δρόμων με την πρόσληψη δασεργατών τρίμηνης διάρκειας καθώς και την ανάθεση αυτών των εργασιών σε Δασικούς Συνεταιρισμούς.
• Στη συντήρηση του δασικού οδικού δικτύου και τη διάνοιξη νέων δρόμων εάν αυτό κρίνεται απαραίτητο από τις περιφερειακές δασικές υπηρεσίες.
• Περιπολίες μέσα στο δάσος και συνεργεία επιφυλακής από δασικούς υπαλλήλους, επίσκεψη των επικίνδυνων περιοχών και εγκαταστάσεων (σκουπιδότοποι, κατασκηνώσεις, βιομηχανικές εγκαταστάσεις κοντά σε δάση κλπ)
• Ευαισθητοποίηση του κοινού με την έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων, δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και περιοδικά καθώς και ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά μηνύματα.
Δασοκάλυψη Αττικής
Η Αττική είναι η περισσότερο πυρόπληκτη Περιφέρεια της χώρας. Κάθε χρόνο κατά μέσο όρο συμβαίνουν 83 πυρκαγιές και καίγονται 43.117 στρ. δασών, δασικών εκτάσεων και βοσκοτόπων. Η έκτασή της ανέρχεται στα 3.808.100 στρέμματα από τα οποία το 1.645.860 στρ. είναι δάση και δασικές εκτάσεις, 267.430 στρ. χορτολίβαδα και 1.894.810 στρ. άλλες εκτάσεις (κατοικημένες περιοχές, γεωργικές εκτάσεις κλπ).
Τα κυρίαρχα δασικά είδη στα δάση της Αττικής είναι τα αείφυλλα – πλατύφυλλα (906.520 στρ), η χαλέπιος πεύκη (655.470 στρ.) και η ελάτη (75.070 στρ.), ενώ υπάρχουν 5.010 στρ. πλατάνου, 2.090 στρ. Δρυός και 1.700 στρ. μαύρης πεύκης.
Πηγή:
