Γράφει η Έφη Κοσκώση,
Κοινωνιολόγος

Η κριτική που συνήθως ασκείται στο διαδίκτυο αφορά την αντικειμενικότητα και την ορθότητα των απόψεων που κυκλοφορούν. Το πλεονέκτημα που προσφέρει το διαδίκτυο στον καθένα και τη καθεμία να προβάλλουν τις απόψεις τους και ταυτόχρονα να ακούσουν απόψεις άλλων και να συμμετέχουν σε ένα είδους διάλογο στον οποίο χωρά όλα το φάσμα των απόψεων, συχνά μετριάζεται από μία αιωρούμενη παραπλάνηση που καιροφυλακτεί σε κάθε γωνιά του διαδικτυακού λαβύρινθου. Θα μπορούσε μια διαδικτυακή «αστυνομία» να καθαρίσει το διαδίκτυο από τις ενδεχόμενες παραπλανητικές ή ιδεολογικές ατασθαλίες του; Ή μήπως χρειάζεται άλλου είδους ξεκαθάρισμα που δεν θα εναντιωνόταν στην ελευθερία που χαρακτηρίζει το μέσο αλλά αντίθετα θα ευνοούσε τη λειτουργία του; Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί μια είδους παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο που στη πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν είναι εσκεμμένη αλλά οφείλεται σε κάποιες παρωχημένες ειδήσεις ή πληροφορίες;

Όπως έχουμε αναφέρει και σε παλιότερα άρθρα, το θέμα της αντικειμενικότητας ή μη, που αφορά το διαδίκτυο, αφορά όλα τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Έχουμε τονίσει τις επιπλέον δυνατότητες εκπαίδευσης, που προσφέρει το διαδίκτυο, σε μια τεχνική φιλτραρίσματος των απόψεων και των ειδήσεων που κυκλοφορούν σε αυτό. Δεν υποστηρίζουμε την άποψη μιας διαδικτυακής «αστυνομίας» που θα καταστείλει και θα περιορίζει φωνές, δεδομένης της δυσκολίας να βρεθούν κοινά αποδεκτά κριτήρια περιορισμού στην παγκόσμια διαδικτυακή κοινότητα. Παρόλο, που αντίθετα με το τι μπορεί να πιστεύει ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, το διαδίκτυο δεν στερείται κανόνων. Απλά οι κανόνες αφορούν τις επιμέρους κοινότητες που λειτουργούν εντός του και τίθενται από τα μέλη της κάθε κοινότητας.

Από την άλλη φαντάζομαι πως δεν θα είναι λίγοι οι άνθρωποι που προσπάθησαν να βρουν μια χρηστική πληροφορία στο διαδίκτυο και παραπληροφορήθηκαν με αποτέλεσμα αντί να διευκολύνουν τη ζωή τους με τη χρήση του διαδικτύου, να δυσκολέψουν τη δική τους ζωή αλλά και των άλλων… Οι λάθος πληροφορίες που μπορεί να «ψαρέψει» κάποιος στο διαδίκτυο μπορούν να αφορούν μια σειρά διαφορετικών περιπτώσεων. Μια λάθος ταχυδρομική διεύθυνση μιας δημόσιας υπηρεσίας η οποία εξακολουθεί να βρίσκεται αναρτημένη σε σχετική ιστοσελίδα και αφού βρεθείς στη Λυκούργου να πληροφορηθείς πως η υπηρεσία έχει μετακομίσει εδώ και δύο χρόνια στη Κηφισίας… ή να σε ξυπνούν πρωί πρωί και να σου ζητούν κανναβούρι για το καναρίνι τους για τον απλούστατο λόγο ότι το νέο σου σταθερό νούμερο τηλεφώνου άνηκε πριν σε ένα pet shop που έκλεισε αλλά η ιστοσελίδα που δίνει πληροφορίες για όλα τα pet shop π.χ. στον Βύρωνα, δεν ενημερώθηκε ποτέ!

Είτε στη μία είτε στην άλλη περίπτωση, η αλήθεια είναι πως υπάρχει μια δυνατότητα προφύλαξης των χρηστών από την παραπληροφόρηση. Ο πιο εύκολος τρόπος είναι ο έλεγχος ημερομηνίας ανάρτησης της πληροφορίας ή τελευταίας ανανέωσης της ιστοσελίδας. Φυσικά, αυτά τα στοιχεία δεν βρίσκονται πάντα σε εμφανή σημεία και φαντάζομαι πως η πλειοψηφία των χρηστών του internet δεν είναι εξοικειωμένοι στην αναζήτησή τους. Ούτε σημαίνει πως μπορούμε να συμπεράνουμε πάντα με ασφάλεια την αξιοπιστία της ιστοσελίδας. Ας υποθέσουμε πως η ιστοσελίδα που αφορούσε τη δημόσια υπηρεσία με μία πιο προσεχτική ανάγνωση φαίνεται πως έχει να ενημερωθεί πάρα πολύ καιρό… άρα μάλλον δεν είναι και ιδιαίτερα αξιόπιστη. Η ιστοσελίδα όμως που αφορά την παρουσίαση pet shop ενδεχομένως να ανανέωσε τις πληροφορίες της και μια ώρα πριν και όμως αυτό να μη σημαίνει πως όλες οι πληροφορίες ισχύουν αν ο διαχειριστής δεν γνωρίζει ή δεν μπει στον κόπο να διαγράψει κάποιες πληροφορίες που δεν ισχύουν πια.

Ας υποθέσουμε πως κάποιος ή κάποια επισημάνει το πρόβλημα είτε στην δημόσια υπηρεσία είτε επικοινωνήσει με την ιστοσελίδα με τα pet shop για να διορθωθεί το πρόβλημα. Ακόμη και αν βρεθεί ο κατάλληλος τομέας στο δημόσιο που μπορεί να διαγράψει τη λάθος πληροφορία και ακόμη και αν στην ιστοσελίδα με το pet shop λυθεί το πρόβλημα, δεν σημαίνει πως οι ίδιες λάθος πληροφορίες δεν υπάρχουν ή δεν έχουν αναπαραχθεί και σε άλλους διαδικτυακούς τόπους! Και αν ακόμη το μάθημα σου γίνει πάθημα και επικοινωνήσεις με την όποια δημόσια υπηρεσία, προκειμένου να σιγουρευτείς για τη διεύθυνση πριν την επισκεφτείς, δεν σημαίνει πως δεν θα σου ζητήσει πάλι κάποιος στο τηλέφωνο να του πουλήσεις κανναβούρι…

Ωραία, και αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει καμία λύση; Δεν ξέρω αν υπάρχουν – ή αν μπορούμε να εφεύρουμε – Αριάδνες ή μίτους κατάλληλους να μας προστατεύσουν από τα αδιέξοδα του διαδικτυακού λαβύρινθου.

Από την άλλη… Όσο κλισέ και αν ακούγεται, το πώς χειρίζεσαι το διαδίκτυο και ποιος θεωρείς πως είναι ο ρόλος του και αν τον βελτιώνεις ή τον υποβαθμίζεις… είναι θέμα Παιδείας. Όπως είναι θέμα παιδείας να μη «κατεβάζουμε αμάσητο» ό,τι διαβάζουμε στο internet, όπως είναι θέμα παιδείας να μη θεωρούμε ελευθερία του λόγου την διάδοση και αναπαραγωγή ενός φασιστικού/ρατσιστικού/σεξιστικού λόγου και της αντίστοιχης νοοτροπίας στο διαδίκτυο, αλλά να αντιδρούμε σε αυτό. Έτσι είναι και θέμα παιδείας αν οι δημόσιοι φορείς έχουν τη δυνατότητα και είναι διατεθειμένοι να αξιοποιήσουν το διαδίκτυο προς όφελος της λειτουργίας τους και των πολιτών. Έτσι είναι και θέμα παιδείας αν μια επιχείρηση που προβάλλεται ή προβάλλει άλλες, μέσω internet, την ενδιαφέρει και το μέσο ως μέσο ή μόνο η επίτευξη του κέρδους της. Θα μου πείτε «ψιλά γράμματα»; Μπορεί…