Η Ανάσταση βρίσκεται στο Ν.∆ τµήµα της πρώην Επαρχίας Καλαβρύτων του Ν. Αχαΐας, και συγκεκριµένα στην περιφέρεια του ∆ήµου Α- ροανίας, στον οποίο και ανήκει µετά τη συνένωση των Κοινοτήτων σε ∆ήµους, σύµφωνα µε το σχέδιο “Καποδίστριας”.
Είναι χτισµένη σε υψόµετρο 840 µέτρων περίπου, στις υπώρειες του Καλλιφωνίου βουνού Ζέµπι, πλησίον της ιστορικής και θαυµατουργής Μονής των Αγίων Θεοδώρων. Το Β.Α. του τµήµα είναι κατάφυτο από κα- στανιές.
Η Ανάσταση αναφέρεται στη µεγάλη απογραφή που έγινε το 1700 από τους Ενετούς µε το όνοµα Αναστάσοβα και µε πληθυσµό 19 κατοί- κους: 5 οικογένειες, 8 γυναίκες και 11 άνδρες. Το έτος 1900 ο πληθυσµός της Ανάστασης ήταν 272 κάτοικοι, στη δε τελευταία απογραφή του 1991 είχε 108 κατοίκους.
Περί της ονοµασίας του χωριού δεν γνωρίζουµε αρκετά και ικανοποιητικά στοιχεία, παρά µονάχα ότι το παλαιότερο όνοµα Αναστάσοβα εί- ναι σλαβόφωνο, για τούτο και άλλαξε, όπως και οι ονοµασίες άλλων χωριών της περιοχής.
Ο µεγάλος ιστοριοδίφης της πατρίδας µας, ο αείµνηστος π. Νικόλαος Παπαδόπουλος, πρωθιερέας από το ∆εσινό, στο βιβλίο του “Κατακαηµένου Μοριά Σελίδες του 1821”, (εκδ. 1974), αναφέρει το χωριό σε πολλά σηµεία µε το όνοµα Αναστασία από Αναστάσοβα. Εποµένως, συµπεραίνουµε πως το όνοµα Ανάσταση είναι νεότερο. Στο ίδιο βιβλίο α- ναφέρεται και ο Αναστασοβίτης αγωνιστής του 1821 Θεοφίλης Θεοφιλόπουλος που έλαβε µέρος στη µάχη της Ακράτας, την πολιορκία των Πα- τρών, αλλά και σε άλλες µάχες.

Το έτος 1829, λίγο µετά την απελευθέρωση, και ενώ τα χωριά διοι- κούνται από δηµογέροντες, στο χωριό Αναστάσοβα, σύµφωνα µε γραπτά στοιχεία, δηµογέροντας ήταν ο Αναγνώστης Παρασκευόπουλος. Η ιστορική πορεία του χωριού, είναι άρρηκτα δεµένη µε την πορεία της ιστορικής Μονής των Αγίων Θεοδώρων, καθότι η απόσταση είναι περίπου 30’λεπτά της ώρας µε τα πόδια. Αρκετοί µοναχοί από την Ανάσταση µόναζαν στο µοναστήρι αυτό, το καµάρι της περιοχή µας, όπως και στα µετόχια που είχε. Επιπλέον, οι Αναστασοβίτες στήριζαν υλικά και ηθικά το µοναστήρι στους δύσκολους καιρούς. Στο “∆ευτέρι της Μονής Αγίων Θεοδώρων”, µεταξύ των άλλων, αναφέρονται και πολλοί Αναστασοβίτες, που δώριζαν κτήµατα και άλλα αντικείµενα για να µνηµονεύεται τ’όνοµά τους.
Πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος ∆ηµήτριος, κτίσµα των τελών περίπου του 19ου αιώνα.
Η Ανάσταση, διαθέτει µικρή καλλιεργήσιµη κοιλάδα µε στενό ορίζοντα και αρκετά πηγαία νερά, που βγαίνουν από µερικές γραφικές πετρόχτιστες βρύσες. Ωστόσο, λόγω της µικρής καλλιεργήσιµης έκτασης, κι εδώ πολλοί κάτοικοι αναγκάστηκαν να µετοικίσουν σε πιο εύφορα µέρη του Ν. Ηλείας, που διέθεταν κτήµατα µε σταφίδες και αµπέλια, αλλά και σε άλλα µέρη της πατρίδας µας, για ν’αποκτήσουν µια καλύτερη ζωή.
Οι Αναστασοβίτες σήµερα διακρίνονται για τα έντονα θρησκευτικά τους αισθήµατα εξαιτίας της γειτονίας τους µε το µοναστήρι, καθώς και για την αγάπη τους για το χωριό τους. Τα τελευταία χρόνια καταβάλλουν ιδιαίτερες προσπάθειες για να αναµορφώσουν τη γενέτειρά τους, µε συλλογικές προσπάθειες και δραστηριότητες, οι οποίες είναι, αν µη τι άλλο, αξιοζήλευτες.
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΟΝΗ ΑΓΙΩΝ ΘΕΟΔΩΡΩΝ
Η ιστορική και θαυµατουργή Μονή των Αγίων Θεοδώρων είναι φωλιασµένη στην πλαγιά του Βουνού Ζέµπι, σε υψόµετρο 1000 περίπου µέτρων. Η απόσταση από το πλησιέστερο αυτής χωριό, την Ανάσταση (Αναστάσοβα), είναι 30’λεπτά της ώρας. Ήδη γίνεται προσπάθεια από τον
∆ήµο Αροανίας και τους κατοίκους του χωριού για διάνοιξη δρόµου επικοινωνίας µε την Ανάσταση και για συντόµευση της απόστασης µε την Ψωφίδα, έδρα του ∆ήµου Αροανίας όπου ανήκει το Μοναστήρι.Αναµφισβήτητα, τούτο το Μοναστήρι είναι το καύχηµα του ∆ήµου µας, αλλά και των γύρω περιοχών. Αποτέλεσµα της συµβολής του στις δύσκολες καταστάσεις που αντιµετώπισε η Επαρχία Καλαβρύτων κατά το διάβα των επο- χών, όσο επίσης και για τη µεγάλη του προσφορά στο Έθνος κατά την ε- πανάσταση του 1821. Η αρχική του ίδρυση δεν είναι δυνατόν να καθορισθεί µε τα υπάρχοντα στοιχεία επακριβώς, σύµφωνα όµως µε ενδείξεις συµπεράσµατα και διάφορα ευρήµατα, πρέπει να τοποθετηθεί γύρω στο 1000-1100 µ.Χ. Ένα άλλο στοιχείο που προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα σ’αυτό είναι και η ύπαρξη ενός αιωνόβιου Πλατάνου δίπλα στην πηγή που ευρίσκεται προ των πυλών της.
Οι ειδικοί καθορίζουν την ηλικία του γύρω στα 900 και πλέον χρόνια, οπότε πράγµατι αναγόµαστε στην ανωτέρω άποψη.
Τα ευρήµατα στα δυο σπήλαια που βρίσκονται πλησίον της µονής των Αγίων Θεοδώρων µαρτυρούν χριστιανική λατρεία περασµένων αιώνων.
Ακολούθως όµως, γνώρισε στάδια ερήµωσης και ολικής καταστροφής από άγνωστη σε µας αιτία, µέχρι την ανακατασκευή του από τον
Αγριδιώτη µοναχό Συµεών το 1724. Η προσφορά του και η συµµετοχή µε διάφορους τρόπους στους αγώνες της πατρίδας µας είναι πολύ µεγάλη. Μια ολόκληρη χορεία µοναχών τιµήθηκε µε “αριστεία” και διπλώµατα για την προσφορά τους στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821.
Μεγάλη επίσης και η προσφορά του στην ανύψωση του µορφωτικού επιπέδου των κατοίκων της περιοχής, στα δύσκολα εκείνα χρόνια της σκλαβιάς. ∆υστυχώς όµως, η ιστορία του µοναστηριού και η φήµη δεν α- ξιοποιήθηκαν όπως έπρεπε, και τούτο κατά τη γνώµη µας, γιατί βρίσκεται κοντά στα άλλα δυο σηµαντικά ιστορικά µοναστήρια της επαρχίας µας, εκείνα της Αγίας Λαύρας και του Μ. Σπηλαίου.
Στις µέρες µας, ο καθηγούµενος πατέρας Γεώργιος Μαραγκός κά- νει µεγάλες προσπάθειες για ν΄ αποκτήσει το µοναστήρι την παλιά του αίγλη Όπώς προείπαµε υπάρχει και ένας “αγέροχος”αιωνόβιος πλάτανος στην αυλή των Αγ. Θεοδωρων. Οι ειδικοί καθορίζουν την ηλικία του πά- νω από 900 χρόνια και τούτο
πρέπει να συνδυαστεί µε την αρχική ίδρυση του µοναστη- ριού. Είναι ένας πανέµορφος πλάτανος, που τα κλαδιά του εκ’θαύµατος σχηµατίζουν τα αρχικά Α, Θ (Άγιοι Θεόδωροι). Πόσες συναντήσεις αγωνιστών της περιοχής δε θα έγιναν κάτω από τα βαθύσκια κλαδιά του; Πόσα καρυοφύλλια δεν αντίκρισαν οι κλώνοι
του;
Ένα άλλο σπουδαίο κεφάλαιο για τους Αγίους Θεοδώρους είναι το Μετόχι στη
Σελίτσα. Αυτό αποκτήθηκε από τη Μονή το 1724 παράλληλα µε την ανασυγκρότησή της. Σύµφωνα µε ιδιόχειρη επιστολή του Ιωάννου Θ. Κολοκοτρώνη, του επονοµαζόµενου Γενναίου, 21-8-1826 έγραφε τα εξής: “Προς άπαντας τους διαβαίνοντας εκ της µονής των Αγίων Θεοδώρων, πολιτικούς τε και στρατιωτικούς χαίρεσθε.
Επειδή και το µαγαζί εις τους Αγίους Θεοδώρους είναι ενοικιασµέ- νον παρ’εµού και έχω τα γεννήµατά µου µέσα εις αυτό, παρακαλείσθε άπα- ντες να µένει απείραγον και ανενόχλητον εις το παραµικρόν.
Επειδή εκ του εναντίου εννοείται το πειράξει εις βάρος του”.Το ιστορικό τούτο κτίσµα πρέπει να διασωθεί και να αξιοποιηθεί ανάλογα, και γι’αυτό του το δεσµό.

Απόσπασμα απο το βιβλίο “τα χωριά νοτίως του Ερυμάνθου” του Βασίλη Τακτικού