Στο συμπόσιο της κοινωνίας πολιτών, το οποίο σε πρώτη φάση πραγματοποιήθηκε στο Ζαγόρι 27-29 Ιουλίου 2018, εκφράστηκε η ανάγκη για ένα συνολικό και συλλογικό αφήγημα της κοινωνίας πολιτών καθώς και του ζωτικού της ρόλου ως υποκειμένου της κοινωνικής οικονομίας. Οι απόψεις που ακούστηκαν έχουν μεγαλύτερη σημασία ως ένα σύνολο που αποτυπώνεται μέσα από το διάλογο.

Πρόκειται για αφήγηση ιδεών και εμπειριών που ξεκινάει από τα πρόσωπα που βρέθηκαν σε αυτή την συνάντηση και ελπίζουμε να συνεχιστεί όπως έχει προγραματιστεί στην Θεσσαλία, την Αττική, την Πάτρα και την Καλαμάτα. Το όλον είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του. Αριστοτέλης 384-322 π.Χ.,Ο Νίκος Γιαννής ήταν ο οικοδεσπότης με την οργάνωση που εκπροσωπεί στο Ζαγόρι και λέγεται «Επέκεινα χώρα». Ακολούθως εισηγητές την πρώτη μέρα του συμποσίου ήσαν Ο Βασίλης Τακτικός και Ανδρέας Λύτρας.

Α) ΚΥΚΛΟΣ διαλόγου 27/7/2018

Νίκος Γιαννής Δρ. νομικός, ιδρυτής της Επέκεινα Χώρα και στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Η κοινωνία πολιτών αναφέρεται στις οργανωμένες οµάδες πολιτών που επιδιώκουν από κοινού την επίτευξη ενός κοινωφελούς -κατά την εκτίµηση τους βεβαίως- σκοπού. Η κοινωνία πολιτών στο επίπεδο των ατόµων απαρτίζεται µόνο από ενεργούς πολίτες. Ο εθελοντισμός προϋποθέτει ελευθερία. Πρόκειται για ένα σύνολο ποικίλων Μη κυβερνητικών θεσµών αρκετά ισχυρών ώστε να αντισταθμίζουν το κράτος, και που ενώ δεν το διποδίζουν να εκπληρώσει τον ρόλο του ως εγγυητή της ειρήνης και διαιτητή µεταξύ µεγάλων συμφερόντων δημιουργούν κοινωφελές έργο χωρίς ενδιάμεσο το κράτος από τους πολίτες προς τους πολίτες. Συνήθως κάθε οργάνωση της κοινωνίας πολιτών και κάθε εθελοντής περιορίζεται σε ένα αντικείμενο που έχει επιλέξει να προσφέρει να προστατέψει και να αναδείξει. Ένα τόπο ένα σπάνιο οικοσύστημα που απειλείται, μια κοινωνική ομάδα για την οποία είναι αλληλέγγυος. Λίγοι είναι εκείνοι που ασχολούνται με το σύνολο της κοινωνίας πολιτών και τις συνέργειες τις οποίες μπορούν να αναπτύξουν. Για αυτό αυτές οι πρωτοβουλίες όπως αυτή που έχουμε σήμερα είναι πολύ σημαντικές για την εξέλιξη του πεδίου.

Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΥΤΡΑΣ Καθηγητής κοινωνιολογίας, στην εισήγησή μίλησε για ένα επαναπροσδιορισμό στο τρίπτυχο της νεωτερικότητας «ελευθερία ισότητα αδελφότητα». Το όραμα της Γαλλικής Επανάστασης, δηλαδή «ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα ή θάνατος», θα πρέπει να εξετασθεί κατά πόσο εκπληρώθηκε ιστορικά ή παραμένει ζητούμενο σε σχέση πάντα με την πρόοδο της δημοκρατίας, ενώ ας θυμίσουμε ότι το ανάλογο Ελληνικό πρόταγμα στην Ελληνική επανάσταση ήταν «ελευθερία ή θάνατος» ήταν. Επομένως όσο η ελευθερία δεν αναπτύσσεται παράλληλα με την ισότητα και την αδελφότητα περιορίζεται στους ελάχιστους και στην οικονομική ολιγαρχία περιορίζοντας εν τέλει και την ίδια την δημοκρατία. Μη ξεχνάμε ότι μόλις μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο έχουμε αδιατάρακτη αντιπροσωπευτική δημοκρατία στην Ευρώπη.

Βασίλης Τακτικός: Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ ως χώρος ελεύθερης έκφρασης, η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ως εναλλακτικός τομέας της οικονομίας και η συμμετοχική δημοκρατία ως διαδικασία αποτελούν ένα τρίπτυχο για την ενεργοποίηση των των πολιτών, αλλά και των ανενεργών υλικών και ανθρώπινων πόρων που δεν μπορούν να κινητοποιηθούν από το κράτος και την αγορά. Για αυτό επιλέχθηκαν ως αλληλένδετες θεματικές του τριήμερου διαλόγου. Η θεμελιώδης θέση αυτής της προσέγγισης είναι ότι απέναντι στο φαύλο κύκλο μιας οικονομίας που έχει βαλτώσει και μιας κοινωνίας καθηλωμένης στην αδράνεια, η οργανωμένη κοινωνία πολιτών ως προαπαιτούμενο της συμμετοχικής δημοκρατίας θα μπορούσε να κινητοποιήσει τους εναλλακτικούς συντελεστές της κοινωνική οικονομίας για ένα νέο ενάρετο κύκλο με προοπτική στο μέλλον . Στο ερώτημα πως μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά αυτό το σύστημα, η απάντηση είναι η κοινωνία πολιτών πρέπει να λειτουργήσει ως ολότητα ως ενιαίος κοινωνικός εταίρος και η συμμετοχική δημοκρατία ως θεσμός που έχει να κάνει με την δημοκρατική διαχείριση των πόρων. Ας μη ξεχνάμε ότι το ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ γέννησε το κράτος για βάλει τάξη στο χάος-το κράτος γέννησε το χρήμα και το χρήμα την αγορά. Αντίθετα στο ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ π ζητούμενο είναι η διάχυση της γνώσης, ο πνευματικός εθελοντισμός και αλληλεγγύη των ανθρώπων.

Μ.ΠΑΤΕΡΑΚΗΣ Πρόεδρος της ομοσπονδίας συλλόγων Κρητών. Επισήμανε την ανάγκη της οριζόντιας συνεργασίας όλων των ομοσπονδιών συλλόγων ώστε να διαδραματίσουν ένα νέο δημιουργικό πολιτιστικό ρόλο στο πλαίσιο της σύγχρονης κοινωνίας Πολιτών.

Β) ΚΥΚΛΟΣ διαλόγου 28/7/2018

Ο Ανδρέας Λύτρας στη δεύτερη εισήγησή του για την κοινωνική οικονομία τεκμηρίωσε με στατιστικά στοιχεία τα αδιέξοδα του σημερινού οικονομικού συστήματος, ειδικότερα στην αντιμετώπιση της ανεργίας και φτώχειας και πρότεινε ένα εναλλακτικό μοντέλο παρεμβατισμού που μπορεί να μοιάζει ως πολιτική επινόηση με τον Κενσυανισμό, αλλά θα διαφέρει ριζικά από το υποκείμενο του κράτους. Το υποκείμενο σε αυτή την περίπτωση είναι η ίδια η κοινωνία και συλλογικότητες. Η παρέμβαση και οι επενδύσεις δεν μπορούν σήμερα να γίνουν εξολοκλήρου από το κράτος, αλλά από τις μεγάλες συνεταιριστικές οργανώσεις που διαθέτουν κοινωνική ιδιοκτησία, δηλαδή κεφαλαιοποίηση ακινήτων και αλληλοασφαλιστικών ταμείων. Στόχος ένα συνεργατικό –συνεταιριστικό κίνημα καταναλωτικών και ενεργειακών συνεταιρισμών και δημιουργία συνεταιριστικών τραπεζών. Απώτερος στόχος μετά μία εικοσαετία η κοινωνική οικονομία να φθάσει στο 1/3 του συνόλου της οικονομίας.

Λουκάς Μπρέχας: Η Ελλάδα απέχει από τις αρχές και πρακτικές της παγκόσμιας συνεταιριστικής ομοσμονδίας. Έχει ιδιαίτερη σημασία να δίνεται προσοχή και πλήρης εφαρμογή των αρχών και αξιών της διακήρυξης της Διεθνούς Συμμαχίας Συνεργατισμού (ICA) και του Κανονισμού 193 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) για την προσέγγιση της Κοινωνικής Οικονομίας.

Μιχαηλίδης δημοσιοργάφος: Στην Κοινωνική Οικονομία οι δομές είναι δομές αυτοβοήθειας, η ιδιοκτησία ανήκει στα ίδια πρόσωπα, που ασκούν τον έλεγχο λειτουργίας και ταυτόχρονα είναι οι ωφελούμενοι-«πελάτες». Η Συμμετοχική Δημοκρατία, η Κοινωνία των Πολιτών και η Κοινωνική Οικονομία έχουν πολλές συνέργειες, και αλληλεπιδρούν.

Πρέπει να γίνουν ευρέως κατανοητές οι καινούργιες χρήσεις εννοιών και δυνατοτήτων, για αυτό απαιτείται συντονισμός και οργάνωση ενημερωτικών δράσεων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, καθώς και δημιουργία νέων συλλογικοτήτων.

Α. Καράγιωργας πανεπιστημιακός: αναφέρθηκε στις συγκρούσεις που παρουσιάζονται πολλές φορές στους συνεταιρισμούς και τι τις κοινωνικές επιχειρήσεις ως αποτέλεσμα της πολυμετοχικότητας και πως αυτές αντιμετωπίζονται με τη μέθοδο της μη βίαιας επικοινωνίας.

Κ. Οικονομόπουλος:

«Δεν υπάρχουν ιδέες, υπάρχουν μονάχα άνθρωποι που κουβαλούν τις ιδέες, κι αυτές παίρνουν το μπόι του ανθρώπου που τις κουβαλάει» Νίκος Καζατζάκης

Η Κοινωνική Καινοτομία το πρώτο ζητούμενο στην κοινωνική οικονομία.

Η «Κοινωνική Καινοτομία» είναι η υιοθέτηση νέων τρόπων και προσεγγίσεων για την παραγωγή προϊόντων και την παροχή υπηρεσιών, οι οποίες αποσκοπούν στην ικανοποίηση κοινωνικών αναγκών και στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων

Το Κοινωνικό Κεφάλαιο είναι το αντίστοιχο του χρηματικού κεφαλαίου όταν υπάρχει έλλειψη χρηματικού κεφαλαίου μας αναγκάζει να επενδύσουμε στο Κοινωνικό Κεφάλαιο παράλληλα με την αξιοποίηση ανενεργών άυλων (π.χ. τεχνογνωσία) αλλά και υλικών πόρων (π.χ. κτίρια, εκτάσεις)

Πρόκειται γιατο σύνολο των εν ενεργεία ή των εν δυνάμει πόρων που συνδέονται με την κατοχή ενός δικτύου μονίμων σχέσεων αλληλογνωριμίας και αλληλοαναγνώρισης, οι οποίες είναι περισσότερο ή λιγότερο θεσμοθετημένες, ή, με άλλα λόγια, με την ένταξη σε μία ομάδα, ως σύνολο [ατόμων] φορέων [δράσης], που δεν είναι μόνο προικισμένοι με κοινές ιδιότητες, αλλά είναι επίσης ενωμένοι με δεσμούς μόνιμους και χρήσιμους.

Oι κοινότητες, στο σύνολό τους και όχι τα μεμονωμένα άτομα, είναι εκείνες που κατέχουν αποθέματα κοινωνικού κεφαλαίου και κατ’ αυτό τον τρόπο το κοινωνικό κεφάλαιο μπορεί να είναι ταυτόχρονα ένα «ιδιωτικό αγαθό» και ένα «δημόσιο αγαθό»

Είναι απαραίτητο να προσδιορισθεί, προ πάσης κίνησης, το υποκείμενο (ποιοι φορείς είναι) της Κοινωνίας των Πολιτών και της Κοινωνικής Οικονομίας.

Χ. Στέρτος Κοινωνιολόγος αναφέρθηκε στις δυνατότητες που έχει η Κοινωνία των Πολιτών να διαχειριστεί και να υλοποιήσει πολιτικές σε πεδία που το σημερινό κράτος αδυνατεί να διαχειριστεί ή μοιάζει να έχει παραιτηθεί εξαιτίας της πολυπλοκότητάς του. Η αλληλέγγυα οικονομία και η αρχιτεκτονική της βοηθάει τους πολίτες να επανενταχθούν και να επανακοινωνικοποιηθούν πολιτικά παράγοντας κοινωνικά προστιθέμενη αξία ενισχύοντας την ανθεκτικότητα του κοινωνικού ιστού. Η ύπαρξη και λειτουργία δικτύων συνεργατισμού δημιουργεί προϋποθέσεις για οικονομική ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή, πολιτισμική ανάταξη και διατήρηση των κοινωνικών συνηθειών και παραδόσεων υλοποιώντας μια δεύτερη νεωτερικότητα.