Κοινότητες μάθησης ως εναλλακτικό μοντέλο δια βίου μάθησης
πρόλογος μελέτης του Βασίλη Τακτικού
Η δια βίου μάθηση αναγνωρίζεται από την Ε, Ε – και το εκπαιδευτικό μας σύστημα ως ένας από τους πυλώνες της διαρκούς εκπαίδευσης σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο τεχνολογικά κόσμο που απαιτεί διαρκώς την επανακαρτιση του εργατικού δυναμικού. Επί το πλείστο όμως η δια βίου μάθηση περιορίζεται στις σχολικές αίθουσες τους επαγγελματίες της εκπαίδευσης και δεν αναπτύσσεται στο βαθμό που είναι αναγκαίο στο πρακτικό πεδίο εφαρμογής της οικονομίας της ανάπτυξης και του πολιτισμού. Για την δια βίου μάθηση δαπανούνται σημαντικοί έξτρα πόροι από το Ευρωπαϊκό κοινωνικό ταμείο που στην πραγματικότητα οι πόροι αυτοί καταλήγουν πάλι στο κυρίαρχο σχολικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Αντίθετα, με το καθεστώς αυτό δεν αναπτύσσονται κοινότητες μάθησης οι οποίες εν δυνάμει υπάρχουν και θα μπορούσαν να δώσουν ώθηση στις κοινωνικές πολιτιστικές και επαγγελματικές συλλογικότητες στο συνδικαλισμό και την τοπική κοινωνία, οι οποίες από τη φύση διαδραματίζουν εκπαιδευτικό επιμορφωτικό ρόλο στη δια βίου μάθηση.
Οι δομές επαγγελματικής κατάρτισης και επανακατάρτισης που υπάρχουν είναι μια κακή απομίμηση της δομής του σχολείου που ουδεμία σχέση έχει ουσιαστική δια βίου μάθηση. Τα αποτελέσματα της εφαρμογής άλλωστε σε σχέση με τους στόχο της αντιμετώπισης ανεργίας είναι πενιχρά και όλοι οι ιθύνοντες το γνωρίζουν. Είναι ανάγκη λοιπόν να θέσουμε τα όρια μεταξύ τους τυπικής εκπαίδευσης μεταξύ του σχολείου και της πρακτικής δια βίου μάθησης και των κοινοτήτων μάθησης που είναι μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση.
Τι είναι η κοινότητες μάθησης και σε τι διαφέρουν από το σχολείο- πανεπιστήμιο.
Η διαφορά και η διάκριση του σχολείου ως μοντέλο εκπαίδευσης από το μοντέλο της δια βίου μάθηση είναι ότι το μαζικό σχολείο ανταποκρίνεται κυρίως στις ανάγκες της βιομηχανικής εποχής, συγκεντρωτικής παραγωγής και τη συγκεντρωτικής γραφειοκρατίας. Ωστόσο δεν ανταποκρίνεται πλήρως στις ανάγκες της μεταβιομηχανικής εποχής, της αναγκαίας πλουραλιστικής παραγωγής, της επανόδου της εργασίας από το σπίτι, της αποκεντρωμένης παραγωγής. Το σχολείο και το πανεπιστήμιο ως συγκεντρωτική δομή της εκπαίδευσης συνεχίζει βεβαίως να ανταποκρίνεται στη βασική εκπαίδευση της γλώσσας τις εξειδικευμένες επιστήμες, δεν μπορεί όμως να ανταποκριθεί στις ανάγκες της λαϊκής επιμόρφωσης, της εκλαΐκευσης της γνώσης, της ανάπτυξης της οργανωτικής και φιλοσοφικής κουλτούρας. Η δια βίου μάθηση εξάλλου εστιάζεται στην πρακτική μάθηση, στην αυτοδίδακτή και αλληλοδοκτική μέθοδο επι του πρακτέου.
Η παγκόσμια κοινότητα μάθησης του διαδικτύου και οι κοινότητες μάθησης εντός αυτού όπως η wikipedia, οι κοινότητες ανοικτού λογισμικού, είναι ο δείκτης προς τα που πηγαίνουν τα πράγματα στην μεταβιομηχανική εποχή, σε σχέση με τη δια βίου μάθηση. Σε αυτό το πλαίσιο εξέχουσα θέση έχουν σε αναλογία και αντιστοιχία με τα κοινωνικά δίκτυα οι ηλεκτρονικές κοινότητες μάθησης.
Κάθε μεγάλη κοινωνική συλλογικότητα και κάθε σύμπραξη οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών μπορεί να δημιουργήσει μια κοινότητα δια βίου μάθησης και μια ηλεκτρονική κοινότητα μάθησης στο διαδίκτυο.
Μια κοινότητα κοινών στόχων οργανωτικής τεχνογνωσίας, κοινωνικού διαφωτισμού, και αναπτυξιακής διαδικασίας.
Μία κοινότητα πρακτικής επιμόρφωσης για την αποκέντρωση της γνώσης για τη διάχυση πληροφορίας, για τον εμπλουτισμό της κοινωνικής εμπειρίας μια κοινότητα ανοιχτής διαβούλευσης για κάθε χώρο ενδιαφέροντος.
Με δεδομένο ότι η γνώση και η μάθηση είναι οικονομικός πόρος που δεν περιορίζεται από την υλική σπανιότητα πόρων, αλλά δύναται να πολλαπλασιάζει τους πόρους και μαζί τις δυνατότητες της Ανάπτυξης.
Οι μαθησιακές κοινότητες που στηρίζονται στα κοινωνικά δίκτυα είναι οι άλλη όψη του νέου διαφωτισμού που ανεβάζει το επίπεδο της συμμετοχής και της κοινωνικής διαβούλευσης.
Με ποιο τρόπο μπορούν να σχεδιαστεί και εφαρμοστεί ένα επιχειρησιακό πρόγραμμα κοινότητας δια βίου μάθησης.
Το πρόγραμμα μπορεί να σχεδιαστεί πάνω σε δύο βασικούς άξονες
πρώτον: Δημιουργώντας μεγάλα εκπαιδευτικά επιμορφωτικά forum κοινωνικών και επαγγελματικών δικτύων Πανελλαδικής εμβέλειας. .
και δεύτερον: δημιουργώντας ηλεκτρονικές πλατφόρμες μάθησης για την εξυπηρέτηση αυτών των κοινωνικών δικτύων.
Τα εκπαιδευτικά φόρουμ, είναι οργανισμοί που έχουν σχεδιαστεί για να επιτρέπουν στα ενδιαφερόμενα άτομα να μοιράζονται ιδέες και πληροφορίες εστιασμένες σε ένα συγκεκριμένο θέμα κοινού ενδιαφέροντος του δικτύου. Ένα εκπαιδευτικό φόρουμ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο μάθησης για άτομα που απασχολούνται σε ένα συγκεκριμένο επάγγελμα ή έχουν κοινό ενδιαφέρον για ένα δεδομένο αντικείμενο.
Επιλέξιμοι φορείς του προγράμματος μπορεί να είναι κοινωνικά δίκτυα επαγγελματικές ενώσεις, Καταναλωτικές ενώσεις, Πολιτιστικές και εθελοντικές ομοσπονδίες .
Ενδεικτικά ¨:
Κοινότητα δία βίου μάθησης αγροτών βιολογικής καλλιέργειας
Κοινότητα μάθησης εναλλακτικού τουρισμού
Κοινότητα μάθησης Ήπιων μορφών ενέργειας
κοινότητα δια βίου μάθησης προληπτικής υγείας
κοινότητα δια βίου μάθησης Επιχειρηματικότητας των νέων
κοινότητα για βίου μάθησης επιχειρηματικότητα στο γυναικών
Κοινότητα δια βίου μάθησης για τη φροντίδα η υγείας των ηλικιωμένων και αμεα
Κοινότητα δια βίου μάθησης για την πολιτιστική επιχειρηματικότητα
Κοινότητα μάθησης για την αναζωογόνηση της υπαίθρου
Ο κύριος σκοπός ενός εκπαιδευτικού φόρουμ είναι να μοιράζεται νέες πληροφορίες, στρατηγικές και, γενικά, να παρέχει στους ανθρώπους ένα μέσο για να αυξήσουν τις προσωπικές τους τράπεζες γνώσεων σχετικά με το υπό εξέταση θέμα.
Το φόρουμ μπορεί να είναι ένας απλός οργανισμός ειδικά για ιδιοκτήτες τοπικών επιχειρήσεων ή μια πιο επίσημη δομή που περιλαμβάνει επαγγελματίες από όλο τον κόσμο. Χάρη στις εξελίξεις στις διαδικτυακές τεχνολογίες, είναι πλέον δυνατή η διεξαγωγή συναντήσεων του φόρουμ μέσω ροής ακουστικών και οπτικών επικοινωνιών μέσω Διαδικτύου, συμπεριλαμβανομένων τακτικά προγραμματισμένων συνεδρίων Ιστού, πινάκων μηνυμάτων και άλλων μορφών ηλεκτρονικής επικοινωνίας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα εκπαιδευτικό φόρουμ είναι ένα μέσο για τα ενδιαφερόμενα μέρη να συγκεντρωθούν και να συζητήσουν θέματα όπως η ιστορία, η μουσική ή ακόμη πολιτικές τοπικής ανάπτυξης.
Διοργανώνουν εκδηλώσεις (Συνέδρια, Ημερίδες, Workshops, Συμπόσια) σχετικά με τις ΤΠΕ και τις εκπαιδευτικές τους εφαρμογές και εκδίδουν σχετικά Πρακτικά
Εκδίδουν επιστημονικά περιοδικά σε έντυπη ή ψηφιακή μορφή – με συχνότητα που ποικίλλει από τη μια ημέρα έως ένα έτος.
Τι είναι ηλεκτρονικές πλατφόρμες για τις κοινότητες μάθησης
και πως μπορούν να εξυπηρετήσουν τις υφιστάμενες συλλογικότητες στη δια βίου μάθηση;
Ηλεκτρονικές Κοινότητες Μάθησης: διοργανώνονται από τα κοινωνικά δίκτυα και έχουν στόχο τη συνεργατική μάθηση και υποστηρίζονται από κάποια ψηφιακή πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης και μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης εξυπηρετούν την επιμορφωτική διαδικασία.
Προσφέουν το Λογισμικό, για την υποστήριξη και τη διαμεσολάβηση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.
- Διαμορφώνουν πολιτικές, και κανόνες για την καθοδήγηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ανθρώπων.
Η επιτυχία μίας κοινότητας βασίζεται στη συνεργασία, στην επικοινωνία και στη δέσμευση μεταξύ των μελών της, παράγοντες που μπορούν να αξιοποιηθούν στην υποστήριξη της μάθησης, όπως το γεγονός ότι η προστιθέμενη αξία που προσφέρουν όσοι από κοινού απαρτίζουν την κοινότητα με τη συνεισφορά/γνώση τους είναι μεγαλύτερη από το σχετικό άθροισμα των μελών της.
Αποτελούν «χώρους» συνάντησης και συγκρότησης ακαδημαϊκών ή επαγγελματικών Κοινοτήτων, συγκεντρώνουν ερευνητές, επαγγελματίες και ενδιαφερομένους για τα θέματα που σχετίζονται με τις ΤΠΕ και τις εκπαιδευτικές τους εφαρμογές. Στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων διατηρούν ιστοχώρους, οι οποίοι λειτουργούν ως κοινό σημείο πληροφόρησης και συλλογικής έκφρασης των μελών της αντίστοιχης Ένωσης.
Στηρίζουν ή χορηγούν μαθήματα εξ αποστάσεως (σε διάφορες μορφές) ή σεμιναριακά μαθήματα «κλασικού τύπου» (πρόσωπο-με-πρόσωπο) στο πλαίσιο διαφόρων δράσεων και προγραμμάτων.
- Παράγουν υλικό πάσης φύσεως (όπως e-books και γενικά ψηφιακά βιβλία,)
- Συγκροτούν και υποστηρίζουν ομάδες εργασίες σε ειδικά θέματα (στη διεθνή ορολογία έχουν την ονομασία SIG (Special Interest Group, Ομάδες Ειδικού Ενδιαφέροντος).
- Προσφέρουν υπηρεσίες Ψηφιακών Βιβλιοθηκών (διατήρηση, ταξινόμηση, πρόσβαση σε ψηφιακό υλικό).
- Υποστηρίζουν τη δημιουργία ψηφιακών online Κοινοτήτων (συνήθως Διεθνούς χαρακτήρα) είτε χρησιμοποιώντας e-fora, είτε χρησιμοποιώντας τις τεχνικές των discussion lists.
- Διοργανώνουν τοπικούς ή διεθνείς διαγωνισμούς για την ανάδειξη ιδεών, ταλέντων, ευρεσιτεχνιών που σχετίζονται με διάφορες όψεις των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση.
