της Ξένιας Κουτσογιάννη *

Πριν από μερικές ημέρες κάναμε με μερικούς συνεργάτες, μια μικρή περιοδεία σε κάποια ορεινή περιοχή της Ελλάδας, προκειμένου να οργανώσουμε μια δράση οικολογικής ευαισθητοποίησης κι ενημέρωσης για λογαριασμό μιας ομάδα ξένων συνεργατών και φίλων. Μιλήσαμε με κάθε είδους επαγγελματίες, τοπικούς συλλόγους, οργανώσεις και φορείς και με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι οι περισσότεροι, αφού άκουσαν και γλυκάθηκαν… έκαναν ότι περνούσε από το χέρι τους προκειμένου να «ρίξουν» ή να υποτιμήσουν τους άλλους και να «φάνε» κατ’ αποκλειστικότητα τον «πελάτη»! Και το κακό δεν είναι αυτό. Το κακό είναι ότι όταν επιστρέψαμε και το συζητήσαμε με φίλους και γνωστούς οι περισσότεροι βρήκαν τη συμπεριφορά αυτή φυσιολογική αν όχι αναμενόμενη!

Σε περίοδο κρίσης κι «αναδουλειάς» αυτό που ισχύει, είναι ο νόμος της ζούγκλας: «Ο θάνατός σου η ζωή μου».

Πανελλήνιο Παρατηρητήριο Ο.Κ.Π.

Σ’ αυτό το αντίξοο κι εχθρικό περιβάλλον, σ’ αυτή τη δύσκολη χρονική στιγμή κι οικονομική συγκυρία ήρθε κι ο νέος νόμος για την κοινωνική οικονομία και τις αναπτυξιακές συμπράξεις. Από την μια, σαν ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ, είμαστε περήφανοι διότι με συνέπεια, σκληρή ομαδική δουλειά και συστηματικές παρεμβάσεις καταφέραμε να βγάλουμε τις Ο.Κ.Π. από την αφάνεια και να τις καταστήσουμε ισότιμο συνομιλητή στον κοινωνικό διάλογο. Είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι διότι κατά τη διαμόρφωση του νέου νόμου διαδραματίσαμε σημαντικό ρόλο με αποτέλεσμα πολλές από τις προτάσεις μας να εισακουστούν. Από την άλλη όμως, είμαστε γεμάτοι ερωτηματικά κι αγωνία.

Κι όμως δουλεύει!

Το όραμα για μία καινούργια κοινωνία είναι ακόμα αδιαμόρφωτο για τους περισσότερους, με αποτέλεσμα αρκετοί από εμάς να βλέπουν ένα πλήρες αδιέξοδο και να μην είναι, τουλάχιστον προς το παρόν, διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν το παλιό, που δεν δουλεύει, προς χάριν του καινούργιου που είναι ακόμα αδοκίμαστο κι επομένως τρομακτικό!

Κι όμως! Η κοινωνική ενότητα λειτουργεί ταυτόχρονα σαν ασπίδα προστασίας απέναντι σε οποιεσδήποτε επιθέσεις αλλά και σαν τεράστια δύναμη πίεσης σε ό,τι είναι αναγκαίο να αλλάξει. Κι αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι, πρώτα από όλα, η νοοτροπία του σκεπτόμενου Έλληνα που είναι κοινωνικά και περιβαλλοντολογικά ευαισθητοποιημένος κι αντιλαμβάνεται τη κοινωνία γενικά και τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών ειδικότερα, σαν δίκτυ προστασίας απέναντι στα σημεία των καιρών.

Ο τρίτος δρόμος

Η κοινωνική οικονομία, ως τρίτος τομέας της οικονομίας μπορεί να αποτελεί νεολογισμό για την Ελλάδα. Όμως, η δυναμική των κοινωνικών συμπράξεων έχει με επιτυχία δοκιμαστεί στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο κι έχει έμπρακτά μειώσει το κόστος των κοινωφελών υπηρεσιών συμβάλλοντας σημαντικά στη τοπική απασχόληση. Κι αυτό δεν οφείλεται σε κάποια πολύπλοκη οικονομική εξίσωση αλλά σε δυο εξαιρετικά απλούς λόγους. Πρώτον, οι κοινωνικές συμπράξεις δραστηριοποιούνται κυρίως σε τομείς που το κράτος και οι επιχειρήσεις είτε δεν επιθυμούν είτε δεν μπορούν και δεύτερον οι κοινωνικές συμπράξεις δεν αποσκοπούν στον πλουτισμό, πατώντας επί πτωμάτων, αλλά σε μια αξιοπρεπή και τίμια αμοιβή – ανταμοιβή για την προσφορά τίμιων υπηρεσιών κοινωνικής αλληλεγγύης.

Το δίλλημα της ενηλικίωσης

Έχει έρθει το πλήρωμα του χρόνου να λυτρωθούμε σαν λαός από τα δεσμά του παρελθόντος. Να σταματήσουμε να ασχολούμαστε με το τι δεν κάνουν οι άλλοι και να κοιτάξουμε τι μπορούμε να κάνουμε εμείς. Το αργόσχολο, αργόμισθο, υπερτροφικό κράτος στο οποίο, τόσα χρόνια, επιτρέπαμε να μας χειραγωγεί και να μας ευνούχιζε παραπαίει κι αργοπεθαίνει. Σαν υπεύθυνοι, ενήλικες, σκεπτόμενοι πολίτες είμαστε υποχρεωμένοι να αλλάξουμε σελίδα. Ο ατομικισμός, το εύκολο κέρδος κι η παράδοση της ελευθερίας μας στα χέρια του κράτους-κηδεμόνα που φρόντιζε για εμάς - χωρίς εμάς, μάς οδήγησαν στο χείλος της αβύσσου. Κατά παράδοξο τρόπο αυτό το ίδιο κράτος μας πετάει τώρα ένα σωσίβιο. Αυτό των κοινωνικών συμπράξεων. Στο χέρι μας είναι είτα να το αρπάξουμε είτε να … πάμε να πνιγούμε!

Το ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών προβάλλοντας την αναγκαιότητα των αναπτυξιακών κοινωνικών συμπράξεων την τελευταία διετία, δύο χρόνια πριν ψηφιστεί η σχετική τροπολογία είχε ήδη ανοίξει ένα τον δρόμο της οριζόντιας συνεργασίας και των δημιουργικών παρεμβάσεων με τις τοπικές κοινωνίες τόσο από την πλευρά των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, όσο και από την πλευρά αρκετών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκηση. Σήμερα, οι αναπτυξιακές συμπράξεις που προβλέπει ο νόμος για την κοινωνική οικονομία, προσφέρουν, για πρώτη φορά, τη δυνατότητα της αξιοποίησης του κοινωνικού, εθελοντικού και ηθικού κεφαλαίου για την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας σε τομείς κοινωνικής ωφέλειας.

Είναι στο χέρι μας.

* Ξένια Κουτσογιάννη, οικονομολόγος – δημοσιογράφος, μέλος ΕΣΗΕΑ, μέλος της ομάδας εθελοντών δημοσιογράφων του Πανελληνίου ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟΥ των Οργανώσεων Κοινωνίας Πολιτών.